Zamir (Adıl): İsmin yerini tutan sözcüklere zamir (adıl) denir.
- Örnekler
- Mevlüt, iki gün önce Isparta'ya gitti. → Mevlüt, isim.
- O, iki gün önce Isparta'ya gitti. → O, ismin yerini tutan sözcük yani zamir.
Zamirler, isim tamlamalarında tamlayan da tamlanan da olabilir.
| Onun Tamlayan | başarısı. Tamlanan |
| Öğrencilerden Tamlayan | birçoğu. Tamlanan |
Zamirler, isim çekim eklerini alabilir.
| Onun Çekim eki | arabası güzelmiş. |
| Şuna Çekim eki | bir göz atalım. |
Zamirler iki ana başlıkta ele alınır:
A. Sözcük Hâlindeki Zamirler
1. Kişi (Şahıs) Zamirleri
- Kişi isimlerinin yerini tutan zamirlerdir.
- İsim çekim eklerini alabilirler.
Kişi Zamirleri
| Ben | Biz |
| Sen | Siz |
| O | Onlar |
- Örnekler
- Ben bugün oraya gideceğim.
- Biz yarın kütüphaneye gideceğiz.
- Sana her şeyi anlatacağım.
- Annemlere siz de gelin.
- Onu herkes tanır.
- Onlarla beraber sinemaya gittik.
Ben ve sen şahıs zamirleri, yönelme hâl eki olan “-e”yi alınca sözcük değişime uğrar.
- Örnekler
- Ben + e → Bana
- Sen + e → Sana
- Uyarı
“Kendi” sözcüğü dönüşlülük zamiridir ancak kişi zamiri olarak değerlendirilir.
- Bu ödevi kendim yaptım.
2. İşaret Zamirleri
İsimlerin yerini işaret yoluyla tutan zamirlerdir.
İşaret Zamirleri
| Bu | Bunlar |
| Şu | Şunlar |
| O | Onlar |
- Örnekler
- Bunları dolabın alt tarafına bırakın.
- Bana şunları verir misin?
“Orası, burası, şurası, öteki, beriki, öbürü vb.” sözcükler de işaret zamiri olarak kullanılabilir.
- Örnekler
- Masadaki şu kitabı değil ötekini bana verir misin?
- Uyarı
“O” ve “onlar” sözcükleri, insan dışındaki varlık ya da kavramları karşıladığı zaman işaret zamiri; insanları karşılıyorsa şahıs zamir olur.
- O , çok iyi bir insandır. → Kişi zamiri
- O , bana arkadaşımdan hediye. → İşaret zamiri
- Onlar , yarın bize gelecek. →Kişi zamiri
- Onlar , çekmeceye yerleştirilecek. → İşaret zamiri
3. Belgisiz Zamirler
- İsimleri kesin olarak belirtmeyen, belli belirsiz bir şekilde temsil eden zamirlerdir.
- “Başkası, hepimiz, birkaçı, hiçbiri, bazıları, kimileri, birileri, şey, hiç kimse vb.” sözcükler belirsizlik ifade eden zamirlerdir.
- Örnekler
- Bazıları geçen hafta yola çıktı.
- Müzeye birçoğu gidecek.
4. Soru Zamirleri
İsimlerin yerini soru yoluyla tutan zamirlerdir.
- Uyarı
Soru bildiren sözcük, isme soruluyor ve ismi etkiliyorsa soru sıfatı; ismin yerini tutuyorsa soru zamiri olur.
- Hangi çanta senin? → Soru sıfatı
- Hangisi senin? → Soru zamiri
B. Ek Hâlindeki Zamirler
1. İyelik (Sahiplik) Zamiri
Getirildiği ismin kime ait olduğunu bildiren zamirlerdir.
- Örnekler
- Kitabım → Kimin kitabı? -Benim
- Kitabın → Kimin kitabı? -Senin
- Kitabı → Kimin kitabı? -Onun
- Kitabımız → Kimin kitabı? -Bizim
- Kitabınız → Kimin kitabı? -Sizin
- Kitapları →Kimin kitapları? -Onların
Ben ve sen şahıs zamirleri, yönelme hâl eki olan “-e”yi alınca sözcük değişime uğrar.
- Uyarı
Belirtme hâl eki “-i” ile iyelik eki olan “-i” birbirine karıştırılmamalıdır. “-i” eki alan sözcüğün başına onun sözcüğü getirdiğimizde anlamlı oluyorsa o ek, iyelik ekidir; anlamsız oluyorsa belirtme hâl ekidir.
-
(Onun) Evi hemen temizledik . →Anlamsız oldu, o halde “-i”, belirtme hâl eki
(Onun) Evi çok güzeldi. →Anlamlı oldu, o halde “-i”, iyelik ekidir.
2. İlgi Zamiri
İsmin yerini tutan “-ki” eki ilgi zamiridir.
- Örnekler
- Benim defterim seninkinden güzel.→ “-ki” eki defter sözcüğünün yerini tuttuğu için zamirdir.
- Uyarı
“ki” zamiri, bağlaç olan “ki” ve sıfat yapan “-ki” ile karıştırılmamalıdır.Elindeki kalem → Sıfat yapan “-ki”.
- Duydum ki unutmuşsun . → Bağlaç olan “ki”.