8. Sınıf Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı

NOKTA (.)

Cümlenin sonuna konur:

Örnekler

Saatler geçtikçe yollara daha mahzun bir ıssızlık çöküyordu.

 

Bazı kısaltmaların sonuna konur:

Örnekler

4. (dördüncü)

II. Mahmut

2. Sokak

5. Cadde

 

Arka arkaya sıralandıkları için virgülle veya çizgiyle ayrılan rakamlardan yalnızca sonuncu rakamdan sonra nokta konur:

Örnekler

1, 2 ve 3. maddeler

XI – XV. yüzyıllar arasında

 

Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

Örnekler

11.6.2018

11.IV.2018

 

Uyarı

Tarihlerde ay adları yazıyla yazıldığında ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz:

29 Mayıs 1453

 

Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

Örnekler

Otobüs 08.45’te kalkacak.

Kar yağışı 14.00’te başladı.

 

Genel ağ adreslerinde kullanılır:

Örnekler

http://turkcedersi.net

 

VİRGÜL (,)

Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur:

Örnekler

Yorgunluktan, uykusuzluktan artık dayanacak gücü kalmamıştı.

 

Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Örnekler

Gittik, gördük, aldık.

 

Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur:

Örnekler

Memleketimi, Isparta’yı, çok özledim. (Ara söz)

Mersin’e, Ömer de oradaymış, gideceğiz. (Ara cümle)

 

Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur:

Örnekler

Akşama görüşürüz, dedi.

 

Konuşma çizgisinden sonraki alıntı cümlesinin bitimine konur:

Örnekler

– Bu ilaçları ne zaman bırakacağım, diye sordu.

 

Edebî eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:

Örnekler

Nemli gözlerle yüzüme bakarak,
– Seni çok özlemiştim, dedi.

 

Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur:

Örnekler

Peki, alalım.

Olur, ben de size katılırım.

Elbette, bizimle gelebilirsin.

Haydi, acele edelim.

 

Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur:

Örnekler

Arkadaşlar, lütfen sakin olunuz!

 

Sayıların yazılışında kesirleri ayırmak için kullanılır:

Örnekler

25,8 (yirmi beş tam, onda sekiz)

0,35 (sıfır tam, yüzde otuz beş)

 

Kitap, dergi vb.nin künyelerinde yazar, eser, basımevi vb. maddelerden sonra konur:

Örnekler

Reşat Nuri GÜNTEKİN, Çalıkuşu, TDK Yayınları, Ankara, 2005

 

Yazarın soyadı önce yazılmışsa soyadından sonra da virgül konur:

Örnekler

GÜNTEKİN, Reşat Nuri, Çalıkuşu, TDK Yayınları, Ankara, 2005.

 

Uyarı

Bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz:

Hem çalar hem söyler.

Ya sen gel ya da bir haber yolla.

Ne kendi uyudu ne bizi uyuttu.

Elif de Melike de azimli öğrencilerdir.

Şart ekinden sonra virgül konmaz:

Bana inanmıyorsan kendin araştır.

Metin içinde zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra virgül konmaz ancak art arda gelen zarf-fiil eki almış kelimelerden sonra konur:

Beni dikkatle izleyerek, notlar alarak dinledi.

 

NOKTALI VİRGÜL (;)

Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için konur:

Örnekler

Kedilere Minnoş, Pamuk, tekir; köpeklere ise Karabaş, Çomar, Benekli gibi isimler takılır.

Türkiye, Almanya, Kırgızistan; Ankara, Berlin, Bişkek.

 

Kendi içinde virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur:

Örnekler

Yağmurdan, fırtınadan göz gözü görmüyor; insanlar sokaklardan hızla çekiliyordu.

Çağırıldığın yere git, ar eyleme; çağırılmadığın yere gidip yerini dar eyleme. (Atasözü)

 

İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan cümlelerde özneden sonra noktalı virgül konabilir:

Örnekler

Roman; hikâye, masal ve fabla göre daha çok tercih ettiğim bir türdür.

İKİ NOKTA (:)

Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur:

Örnekler

Ömer’in hoşlanmadığım davranışları şunlardır: aceleci olması, inatçı olması, dağınık olması.

 

Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur:

Örnekler

Mutlu olmanın tek bir yolu var: Paylaşımcı olmak.

 

Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur:

Örnekler

Baba: İstediğim gazeteleri aldın mı oğlum?
Oğul: Evet, babacığım aldım.

 

Edebi eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur:

Örnekler

– Buradan sahile nasıl gidebiliriz?
Faytoncu cevap verir:
– Atlayın, ben sizi götürürüm.

 

Genel ağ adreslerinde kullanılır:

Örnekler

https://www.turkcedersi.net/

 

ÜÇ NOKTA (…)

Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur:

Örnekler

Tam her şeyi yoluna koydum derken…

 

Kaba sayıldığı için veya bir başka sebepten dolayı açık yazılmak istenmeyen kelime ve bölümlerin yerine konur:

Örnekler

İki ucu b…lu değnek.

Otobüs D…’ye yaklaştıkça heyecanı artıyordu.

 

Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur:

Örnekler

… derken rüzgâr yelkenleri şişirmiş gemi yavaş yavaş rotasını tutmuştu…

 

Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:

Örnekler

Maçın son saniyeleri de akıp giderken taraftarlar:
— Haydi Ahmet… haydi Ahmet!

 

Uyarı

Ünlem ve soru işaretinden sonra üç nokta yerine iki nokta konulması yeterlidir:

Bir ikindi güneşinin
Göğe uzanan yapraklardan süzülüşü mesela!..
Nasıl özlemez insan?.. Aylarca ayrı düşüp.

 

Karşılıklı konuşmalarda, yeterli olmayan, eksik bırakılan cevaplarda kullanılır:

Örnekler

— Nerelisin?
— Konya…

— Adın?..
— Halil…
— …

 

SORU İŞARETİ (?)

Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur:

Örnekler

Ne kadar sürecek bu yolculuk?

Yanıma yaklaşıp sordu:
— Daha önce İzmir’de bulundunuz mu?

 

Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur:

Örnekler

 Yüzüme bakarak:
— İsminiz?

 

Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır:

Örnekler

Karacaoğlan (1636 ?-1689)

Taşlıcalı Yahya Bey 1488 (?) dört padişah devri görmüş bir şairdir.

İstanbul’dan Adana’ya arabayla dört saatte (?) gitmiş.

 

Ünlem ve seslenmelerde anlatımı pekiştirmek için konur:

Uyarı

Soru anlamı katmayan mı / mı ekinden sonra soru işareti konmaz:

Kalemim yazmadı mı huzursuz olurum.

Akşam oldu mu herkes evinin yolunu tutar.

Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı cümlelerde soru işareti en sona konur:

Pastayı çikolatalı mı yaptın, meyveli mi?

 

ÜNLEM İŞARETİ (!)

Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur:

Örnekler

Manzara ne kadar da güzel!

Helal olsun!

Ne kadar duyarsız insanlar var!

Tüh!

 

Aşağıda örnek olarak verilen iki kullanım da doğrudur.

Örnekler

 Eyvah! Geç kaldım.

 Eyvah, geç kaldım!

 

Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur:

Örnekler

Gençler! Geleceğe güvenle bakabilmek için kendinizi iyi yetiştiriniz.

Emniyet kemerinizi takınız!

 

Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır:

Örnekler

O kadar güçlüymüş ki (!) taşı sıksa suyunu çıkarırmış (!).

 

KISA ÇİZGİ (–)

Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur:

Örnekler

Soğuktan mı titriyordum, yoksa heyecandan, üzüntü
den mi bilemedim.

 

Cümle içinde ara sözleri veya ara cümleleri ayırmak için ara sözlerin veya ara cümlelerin başına ve sonuna konur, bitişik yazılır:

Örnekler

 Memleketimi –Isparta’yı– çok özledim. (Ara söz)

 Mersin’e –Ömer de oralıymış– gideceğiz. (Ara cümle)

 

Kelimelerin kökleri, gövdeleri ve eklerini birbirinden ayırmak için kullanılır:

Örnekler

gizle, sözlük, tatsızlık vb.

 

Fiil kök ve gövdelerini göstermek için kullanılır:

Örnekler

at, ver; bul, tınla vb.

 

İsim yapma eklerinin başına, fiil yapma eklerinin başına ve sonuna konur:

Örnekler

ak, den, ış, lık; ımsa, la, tır vb.

 

Heceleri göstermek için kullanılır:

Örnekler

bileklik, beyazlatmak, program, yazarlık vb.

 

Arasında, ve, ile, ila, …-den …-e anlamlarını vermek için kelimeler veya sayılar arasında kullanılır:

Örnekler

Aydınİzmir yolu

TürkAlman ilişkileri

09.3010.30

BeşiktaşFenerbahçe karşılaşması vb.

 

Uyarı

Cümle içinde sayı adlarının yinelenmesinde araya kısa çizgi konmaz:

Altı yedi yıl önceydi.

Üç beş kişi katıldı.

 

Sıfırdan küçük değerleri göstermek için kullanılır:

Örnekler

5 °C

 

UZUN ÇİZGİ (—)

Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgiside denir.

Örnekler

Muhabir yaşlı ustaya yaklaşarak:
Ne zamandır bakır işçiliği yapıyorsunuz?
Kırk yıldır bu işi yapıyorum.

 

Oyunlarda uzun çizgi konuşanın adından sonra da konabilir:

Örnekler

 Ayla Hanım Bu evi satın almak isteyenler oldu fakat baba yadigarıdır, satamadım.
Hakkı Bey Merak buyurmayınız evinizle ilgilenir, gerekli tamiratları yaptırırım.

 

EĞİK ÇİZGİ (/)

Dizeler yan yana yazıldığında aralarına konur:

Örnekler

Değişir rüzgarın yönü / Solar ansızın yapraklar; / Şaşırır yolunu denizde gemi / Boşuna bir liman arar

 

Adres yazarken apartman numarası ile daire numarası arasına ve semt ile şehir arasına konur:

Örnekler

Tepebaşı Sokağı No.: 22/3

Göksün / KAHRAMANMARAŞ

Ülke adı yazılacağında ise:
Tepebaşı Sokağı No.: 22/3
Göksün / Kahramanmaraş
TÜRKİYE

 

Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur:

Örnekler

15/10/1978, 15/X/1978 vb.

 

Dil bilgisinde eklerin farklı biçimlerini göstermek için kullanılır:

Örnekler

-a /
-e, -an /
-en, -lık /
-lik, -madan /
-meden vb.

 

Genel ağ adreslerinde kullanılır:

Örnekler

https://turkcedersi.net

 

Fizik, matematik vb. alanlarda birimler arası orantıları gösterirken eğik çizgi araya boşluk konulmadan kullanılır:

Örnekler

 g/sn (gram/saniye)

 

TIRNAK İŞARETİ (“ ”)

Başka bir kimseden veya yazıdan olduğu gibi aktarılan sözler tırnak içine alınır:

Örnekler

Konuşmasına Bayrakları bayrak yapan üstündeki kandır. / Toprak eğer uğrunda ölen varsa vatandır. dizeleriyle son verdi.

 

Uyarı

Tırnak içindeki alıntının sonunda bulunan işaret (nokta, soru işareti, ünlem işareti vb.) tırnak içinde kalır:

Derhal bu durumu izah ediniz! dedi.

 

Özel olarak vurgulanmak istenen sözler tırnak içine alınır:

Örnekler

Kış sonu mağazalarda indirim başladı.

 

Cümle içerisinde eserlerin ve yazıların adları ile bölüm başlıkları tırnak içine alınır:

Örnekler

Derste Otuz Beş Yaş şiirini okuduk.

Yazım Kuralları bölümünde bazı uyarılara yer verilmiştir.

 

Uyarı

Tırnak içine alınan sözlerden sonra gelen ekleri ayırmak için kesme işareti kullanılmaz:

Refik Halit’in “Gurbet Hikâyeleri”ni beğenerek okudum.

 

YAY AYRAÇ ( )

Cümledeki anlamı tamamlayan ve cümlenin dışında kalan ek bilgiler için kullanılır. Yay ayraç içinde bulunan ve yargı bildiren anlatımların sonuna uygun noktalama işareti konur:

Örnekler

Bahçeden girer girmez gül, menekşe, lale ve papatyalar (Kokuları hâlâ burnumda.) karşılıyordu bizi.

 

Özel veya cins isme ait ek, ayraçtan önce yazılır:

Örnekler

Mehmet Akif Ersoy’un (1240?-1320)

Belirteçlerin (zarf) türlerini henüz görmedik.

 

Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuşanın hareketlerini, durumunu açıkla-mak ve göstermek için kullanılır:

Örnekler

Komutan – (Sert adımlarla askerlere doğru ilerler.) Günaydın asker!

 

Alıntıların aktarıldığı eseri, yazarı veya künye bilgilerini göstermek için kullanılır:

Örnekler

“Eşyayı kullanma ve ona hâkim olma tarzı” şeklinde tarif edilen kültür, birçok yerde ancak dil sayesinde ifadeye bürünmekte ve manalar kazanmaktadır. (Mehmet Kaplan)

 

Alıntılarda, alınmayan kelime veya bölümle­rin yerine konulan üç nokta, yay ayraç içine alınabilir.

Örnekler

Sanat veya sanat eserinin birinci vasfı, insan eseri olmasıdır. () Bundan dolayıdır ki estetik bilimi; mağaralardaki sarkıt ve dikitler ile diğer tabii oluşum ve varlıkları, sanat eseri olarak kabul etmez. (İsmail Çetişli)

 

Bir söze alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem işareti yay ayraç içine alınır:

Örnekler

 Taşı sıksa suyunu çıkaracağını söylüyor (!)

 

Bir bilginin şüpheyle karşılandığını veya kesin olmadığını göstermek için kullanılan soru işareti yay ayraç içine alınır:

Örnekler

 Taşlıcalı Yahya Bey 1488 (?)

 

KÖŞELİ AYRAÇ ( [ ] )

Ayraç içinde ayraç kullanılması gereken durumlarda yay ayraçtan önce köşeli ayraç kullanılır:

Örnekler

Server Bedi [Peyami Safa (1899-1961)] bir dönem gazetecilik yapmıştır.

 

Metin aktarmalarında, çevirilerde, alıntılarda çalışmayı yapanın eklediği sözler için kullanılır:

Örnekler

“Bu şaşırtıcı hikâyeyi ve Jacotot’nun felsefesini anlatan Jacques Rancière [hem] eğitim üzerine çok özgün bir düşünce sunuyor [hem de] zekâlar[ın] eşitsizliğini ve bilgi hiyerarşisini bahane eden toplumsal eşitsizlik….” (Savaş Kılıç)

 

Kaynak olarak verilen kitap veya makalelerin künyelerine ilişkin bazı ayrıntıları göstermek için kullanılır:

Örnekler

Refik Halit [Karay], Memleket Hikâyeleri,

 

KESME İŞARETİ (’)

Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır:

Örnekler

Çanakkale Zaferini

Atatürküm

Anadolumuzun

Resmî Gazetede

 

Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti kullanılır:

Örnekler

Hisardan, Boğazdan vb.

 

Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır:

Örnekler

Bu Kanunun 20. maddesinin d bendi…

 

Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılır:

Örnekler

Nurullah Ataçın (1898-1957)

 

Ek getirildiğinde Avrupa Birliği kesme işareti ile kullanılır:

Örnekler

Avrupa Birliğine üye ülkeler…

 

Uyarı

Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz:

Türkiye Büyük Millet Meclisinin

Türk Tarih Kurumunu

Başbakanlık, Rektörlük vb. sözler ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde Başbakanlığa, Rektörlüğe vb. biçimlerde yazılır.

Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz:

Türklük, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Konyalı, Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Türklerin, Türklüğün, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hollandalıdan, Hristiyanlıktan, Atatürkçülüğün vb.

Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.

 

Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur:

Örnekler

Ahmet Beye, Selin Hanımdan, Osman Efendiye, Osman Paşaya; Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanına vb.

 

Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur:

Örnekler

TBMMnin, TTKnin, BMde, ABDde, TVye vb.

 

Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur:

Örnekler

1883te, 8inci madde, 2nci kat; 5,45lik, 9,65lik, 657yle vb.

 

Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için konur:

Örnekler

Fabrikanın açılışı 12. Ekimde yapılacak.

 

Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır:

Örnekler

Ya Rab nola hâlim? (Yunus Emre)

 

Yorum Yazarken Türkçe Kurallarına Uyarak Yazınız Lütfen!

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

  • Yazının Bağlantısı: 8. Sınıf Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı
  • Tarih: 10 Ekim 2019
  • Yazının Kategorisi: 8. Sınıf, 8. Sınıf Türkçe Konu Anlatımları
  • Yazar:
  • Bu yazıyı RSS ile Takip Et
  • Diğer kaynaklarda arayın: 8. Sınıf Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı
  • Filtreleme Seçenekleri
    • Sıralama Seçenekleri

    • Sınıf Seçiniz

    • İçerik Türü Seçiniz

    • Sınav Türü Seçiniz

    Ana Menü