6. Sınıf İsimler Konu Anlatımı

İsim (Ad):Varlıkları ve kavramları karşılayan sözcüklere isim (ad) denir. İsimler üç başlıkta ele alınır:

A. VARLIKLARA VERİLİŞLERİNE GÖRE İSİMLER

1. Özel İsim

Evrendeki tek bir varlığı ifade eden isimlerdir. Özel isimlerin başlıca kullanım alanları aşağıdaki gibidir:
Özel isimler büyük harfle başlar ve özel isimlere getirilen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.

2. Cins (Tür) İsim

Aynı türden varlıkları karşılayan isimlerdir.
Cins isimler, kullanıldıkları cümleye göre özel isim olarak da kullanılabilir.

B. VARLIKLARIN SAYILARINA GÖRE İSİMLER

1. Tekil İsim

Aynı türden varlıkların yalnızca birini karşılayan isimlerdir.

2. Çoğul İsim

Aynı türden olan birden fazla varlığı karşılayan isimlerdir.

“-lar/-ler” ekleriyle isimler çoğul yapılır.

3. Topluluk İsmi

Çoğul eki almadığı hâlde çoğul anlam taşıyan ve birden çok varlıktan oluşan topluluğu karşılayan isimlerdir.
Topluluk isimleri çoğul eki alabilir.

C. VARLIKLARIN OLUŞLARINA GÖRE İSİMLER

1. Somut İsim

Beş duyu organımızın herhangi biriyle algılayabildiğimiz kavramları karşılayan isimlerdir.

2. Soyut İsim

Beş duyu organımızın herhangi biriyle algılayamadığımız kavramları karşılayan isimlerdir.

İSİM TAMLAMASI

En az iki ismin, aralarında sahiplik ilgisi kurarak oluşturduğu sözcük grubuna isim tamlaması denir.

İsim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan olmak üzere iki unsur vardır. Tamlayan eklerinde ilgi, tamlanan eklerinde iyelik ekleri bulunur. Bu ekler şu şekildedir:

1. Belirtili İsim Tamlaması

Hem tamlayan hem de tamlanan unsurun ek aldığı tamlamadır.
TamlayanTamlanan
stadyumunışığı
insanlardanbazısı
ormanınsessizliği
armudunsapı
onunçantası
“Ben” ve “biz” kişi zamirleri tamlayan olduğunda tamlayan ve tamlanan ekleri “-im ve -miz” şeklinde değişiklik gösterebilir.
TamlayanTamlanan
benimkızım
benimçantam
bizimçiçeğimiz
bizimarabamız
Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına başka sözcükler girebilir.
Adamın
Tamlayan
kırmızıaraba
Tamlanan

 

Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan unsurlar yer değiştirebilir.
Hava
Tamlanan
güzeldirEğirdir’in.
Tamlayan

 

Belirtili isim tamlamalarında tamlayan da tamlanan da birden fazla sözcükten oluşabilir.
Kızımın
Tamlayan
veoğlumun
Tamlayan
sevgisi.
Tamlanan

 

Apartmanın
Tamlayan
adı
Tamlanan
venumara.
Tamlanan

 

2. Belirtisiz İsim Tamlaması

Yalnızca tamlanan unsurun ek aldığı tamlamalardır.
TamlayanTamlanan
futboltopu
kapıkolu
ayakkabıbağı
arabasesi

3. Zincirleme İsim Tamlaması

En az üç ismin, aralarında sahiplik ilgisi kurarak oluşturduğu tamlamalardır.
Zincirleme isim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan unsurlar, kendi içerisinde ayrıca bir tamlama oluştururlar.
TamlayanTamlanan
ev halkınınneşesi
Futbol maçınınsonu
Masa örtüsününrengi
apartman bahçesininbasketbol sahası

 

Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan arasına başka bir sözcük girebilir. Bu durum, zincirleme isim tamlaması ile karıştırılmamalıdır.