Cümlenin gidişatına göre cümlenin yönünü değiştiren, destekleyen veya hangi şekilde ilerleyeceğini belirleyen ifadelere “Geçiş ve Bağlantı İfadeleri” denir.
- Yazarken ve konuşurken bazen cümleleri birbirine bağlama ihtiyacı hissederiz. Bu ifadeler cümlemizi daha iyi anlatmada yardımcı olur.
- Bu ifadeler sayesinde, bizi dinleyenler veya yazdığımızı okuyanlar cümlenin devamının nasıl gelişeceğini kestirebilirler.
- İki cümleyi bir araya getirir ve bağlarlar. Daha çok bağlaçlar ve edatlar yardımıyla yapılır.
- İki farklı anlamı (olumlu, olumsuz) bir arada kullanmamıza yardımcı olur.
- Örnekler
- Bugün çok yoruldum ama yaptığımız iş çok güzel oldu.
- Okulu bitirince memlekete dönmeyi hatta orada bir süre kalmayı düşünüyorum.
- Kimse beni aramasın yani kimseyle görüşmek istemiyorum.
- Öğretmen, doktor, avukat; kısacası ne iş yapıyorsak hakkını vermeliyiz.
1. Düşüncenin Yönünü Değiştiren İfadeler
(Farklı Düşünmeye Yönlendiren İfadeler)
- Cümle içinde anlatmak istediğimiz zıt iki durumu anlatmaya yarayan ifadelerdir.
- Bu cümlelerde, başlangıçtaki ifademiz olumluysa cümle devamında olumsuza döner, cümlemiz olumsuzsa devamında olumluya döner.
- Örnekler
- Bisiklet almak istiyorum. → Olumlu ifade
- Yeterli param yok. → Olumsuz ifade
- Bisiklet almak istiyorum ama yeterli param yok. (Cümle olumludan olumsuza döndü.)
- Örnekler
- Onunla hiç anlaşamıyoruz. → Olumsuz ifade
- Bana ödevlerimde yardım etti. → Olumlu ifade
- Onunla hiç anlaşamıyoruz ne var ki bana ödevlerimde yardım etti. (Cümle olumsuzdan olumluya döndü.)
- Düşüncenin yönünü değiştiren ifadelerden en sık kullandıklarımız şunlardır: “ ama, ancak, fakat, lakin, yalnız, ne var ki, oysaki, halbuki, buna rağmen, yoksa, ya da … ”
- Örnekler
- Bugün maç yapacaktık ama rakip takımdaki oyuncuların işi çıktı.
- Arabamı yıkayacaktım fakat yağmur yağdı.
- Ona çok kızdık oysaki onun hiç suçu yokmuş.
- Sana yardım etmek isterdim ne var ki zamanım yok.
- Seni oyuna alırım yalnız kurallara uyacaksın.
- İşimi çok hızlı yapmama rağmen sana yine de yetişemedim.
2. Açıklayıcı ve Destekleyici İfadeler
- Aynı doğrultudaki iki cümleyi daha anlaşılır kılmak ve söyleneni desteklemek için kullandığımız ifadelerdir.
- Konuşma ve yazıda konuyu daha iyi anlatmak için anlattıklarımızı farklı şekilde ifade ederiz.
- Düşüncemizi desteklemek ve açıklamak için en sık kullandığımız ifadelerden bazıları şunlardır: “örneğin, mesela, özellikle, hatta, üstelik, açıkçası, ayrıca, başka deyişle, yani, gerekirse, açıklamak gerekirse…”
- Örnekler
- Tüm ödevi tek başına yapmış üstelik bir de fazladan soru çözmüş.
- Bazı eserleri tekrar tekrar okumak gerekir mesela “Nutuk” bunlardan biri.
- O kadar güzel top oynuyordu ki adeta Messi sanırsınız.
- Bu kıyafet biraz dar olmuş yani sana yakışmamış.
- Açıkcası bunu senden beklemezdim.
- Günümüzde insanlar hazır gıdayla besleniyor özellikle de üniversite öğrencileri.
3. Özetleyen ve Sonuç Bildiren İfadeler
- Konuşurken ve yazarken anlattıklarımızı belli bir sonuca bağlamak, kısaca özetlemek amacıyla destekleyici ve açıklayıcı ifadelere ihtiyaç duyarız.
- Anlatımlarımızda en çok kullandığımız destekleyici ve sonuç ifade eden sözcükler şunlardır: “ böylece, kısacası, kısaca, özetle, sonuç olarak, sonunda, böylelikle, görüldüğü gibi, …”
- Örnekler
- Sonuç olarak hepimiz aynı geminin yolcusuyuz.
- Müjdat, dürüst, ahlaklı, yardımsever kısacası güvenilir bir insandır.
- Bugünlük işlerim bitti böylece rahatlıkla maç izleyebilirim.
- Manavdan elma, muz, erik kısaca meyve aldık.
- Böylelikle elle tutulur bir sonuca varmış olduk.
- Olayı büyütme sonuçta hepimizden özür diledi.