Fiil (Eylem)	Fiilin (Eylemin) Mastarı
yazıştık	yazışmak
incelettirildi	incelettirilmek
geldiler	gelmek
boyutlandırdık	boyutlandırmak
doyduk	doymak

Fiillerin kök ve mastarı birbirine karıştırılmamalıdır. Fiilin mastarı, sözcükten çekim ekleri (kip ve şahıs ekleri) atıldıktan sonra geriye kalan kısmıdır.

FİİLLERİN ANLAM ÖZELLİKLERİ

1. İş (Kılış) Fiilleri

İş/kılış fiilleri; bir işi, hareketi anlatan fiillerdir.

İşi yapan bir özne vardır ve bu işten etkilenen bir varlık (nesne) bulunur.

İş/kılış fiillerinin başına “onu” sözcüğünü getirdiğimizde anlamlı olur.

İş/kılış fiilleri; “Neyi?”, “kimi?” sorularına cevap verirler.

2. Oluş Fiilleri

Oluş fiilleri, varlıkta kendiliğinden oluşan değişikliği anlatan fiillerdir.

Eylemin gerçekleşmesi için belli bir süre gerekir çünkü zamanla ortaya çıkan durumu anlatırlar.

Oluş fiillerinde işten etkilenen bir varlık (nesne) bulunmaz.

Oluş fiillerinin başına “onu” sözcüğünü getirdiğimizde anlamsız olur.

Oluş fiilleri; “Neyi?”, “kimi?” sorularına cevap vermezler.

3. Durum Fiilleri

Öznenin içinde bulunduğu durumu anlatan fiillerdir.

İşi başlatmak ve bitirmek işi yapan kişinin (öznenin) elindedir.

İşi yapan bir kişi (özne) vardır ancak bu işten etkilenen bir varlık (nesne) yoktur.

Durum fiillerinin başına “onu” sözcüğünü getirdiğimizde anlamsız olur.

Durum fiilleri; “Neyi?”, “kimi?” sorularına cevap vermezler.

Kimi eylemlerin kılış, durum ya da oluş anlamı taşıması eylemlerin cümlede kullanılışlarına (anlamlarına) bağlıdır.

FİİL KİPLERİ

A. Haber (Bildirme) Kipleri

Zaman anlamı taşıyan fiillerdir.

Eylemin geçmişte, şu anda, gelecekte ya da her zaman yapıldığını bildirir.

Kip ve kişi ekleriyle eylemlerin olumlu, olumsuz, olumlu soru ya da olumsuz soru biçiminde çekimleri yapılır.

Dört ana başlıkta incelenir:

1. Geçmiş Zaman Kipi

a. Görülen (Bilinen) Geçmiş Zaman

Eki “-dı, -di, -du, -dü; -tı, -ti, -tu, -tü“dür.

Kişinin yaşadığı ya da gördüğü bir eylemi anlatır.

Fiilin gerçekleştiği kesindir.

b. Duyulan (Öğrenilen) Geçmiş Zaman

Eki “-mış, -miş, -muş, -müş“tür.

Kişinin duyduğu ya da öğrendiği bir eylemi anlatır.

Fiilin gerçekleştiği kesin değildir.

Sonradan fark edilme anlamı da katar.

2. Şimdiki Zaman Kipi

Eki “-yor“dur. “-makta,-mekte” ekleri de şimdiki zaman anlamı veren eklerdir.

Eylemin yapılma zamanı ile söylenme zamanı aynıdır.

3. Gelecek Zaman Kipi

Eki “-acak, -ecek“tir.

Eylemin henüz yapılmamış, söylendikten sonraki bir zamanda yapılacağı anlamı verir.

4. Geniş Zaman Kipi

Eki “-r, -ar, -er, -ır, -ir, -ur, -ür“dür. Olumsuz birinci şahıs çekimlerinde “-ma, -me“, ikinci ve üçüncü şahıs çekimlerinde “-maz, -mez” ekleri kullanılır.

Her zaman yapılan, sürekli tekrarlanan eylemleri ifade eder.

HABER (BİLDİRME) KİPLERİNİN ÇEKİM TABLOSU

“Gel-” fiilinin haber (bildirme) kiplerine göre çekimidir.

	Kişi (Şahıs)	Görülen (Bilinen) Geçmiş Zaman	Duyulan (Öğrenilen) Geçmiş Zaman	Şimdiki Zaman	Gelecek Zaman	Geniş Zaman
Olumlu	1. Tekil	Geldim	Gelmişim	Geliyorum	Geleceğim	Gelirim
	2. Tekil	Geldin	Gelmişsin	Geliyorsun	Geleceksin	Gelirsin
	3. Tekil	Geldi	Gelmiş	Geliyor	Gelecek	Gelir
	1. Çoğul	Geldik	Gelmişiz	Geliyoruz	Geleceğiz	Geliriz
	2. Çoğul	Geldiniz	Gelmişsiniz	Geliyorsunuz	Geleceksiniz	Gelirsiniz
	3. Çoğul	Geldiler	Gelmişler	Geliyorlar	Gelecekler	Gelirler
Olumsuz	1. Tekil	Gelmedim	Gelmemişim	Gelmiyorum	Gelmeyeceğim	Gelmem
	2. Tekil	Gelmedin	Gelmemişsin	Gelmiyorsun	Gelmeyeceksin	Gelmezsin
	3. Tekil	Gelmedi	Gelmemiş	Gelmiyor	Gelmeyecek	Gelmez
	1. Çoğul	Gelmedik	Gelmemişiz	Gelmiyoruz	Gelmeyeceğiz	Gelmeyiz
	2. Çoğul	Gelmediniz	Gelmemişsiniz	Gelmiyorsunuz	Gelmeyeceksiniz	Gelmezsiniz
	3. Çoğul	Gelmediler	Gelmemişler	Gelmiyorlar	Gelmeyecekler	Gelmezler
Olumlu Soru	1. Tekil	Geldim mi	Gelmiş miyim	Geliyor muyum	Gelecek miyim	Gelir miyim
	2. Tekil	Geldin mi	Gelmiş misin	Geliyor musun	Gelecek misin	Gelir misin
	3. Tekil	Geldi mi	Gelmiş mi	Geliyor mu	Gelecek mi	Gelir mi
	1. Çoğul	Geldik mi	Gelmiş miyiz	Geliyor muyuz	Gelecek miyiz	Gelir miyiz
	2. Çoğul	Geldiniz mi	Gelmiş misiniz	Geliyor musunuz	Gelecek misiniz	Gelir misiniz
	3. Çoğul	Geldiler mi	Gelmişler mi	Geliyorlar mı	Gelecekler mi	Gelirler mi
Olumsuz Soru	1. Tekil	Gelmedim mi	Gelmemiş miyim	Gelmiyor muyum	Gelmeyecek miyim	Gelmem mi
	2. Tekil	Gelmedin mi	Gelmemiş misin	Gelmiyor musun	Gelmeyecek misin	Gelmez misin
	3. Tekil	Gelmedi mi	Gelmemiş mi	Gelmiyor mu	Gelmeyecek mi	Gelmez mi
	1. Çoğul	Gelmedik mi	Gelmemiş miyiz	Gelmiyor muyuz	Gelmeyecek miyiz	Gelmez miyiz
	2. Çoğul	Gelmediniz mi	Gelmemiş misiniz	Gelmiyor musunuz	Gelmeyecek misiniz	Gelmez misiniz
	3. Çoğul	Gelmediler mi	Gelmemişler mi	Gelmiyorlar mı	Gelmeyecekler mi	Gelmezler mi

B. Dilek (Tasarlama) Kipleri

Zaman anlamı taşımayan fiillerdir.

Bir dileği, bir isteği, yapılması gereken bir durumu ifade eden kiplerdir.

Kip ve kişi ekleriyle eylemlerin olumlu, olumsuz, olumlu soru ya da olumsuz soru biçiminde çekimleri yapılır.

Dört ana başlıkta incelenir:

1. Dilek (Şart) Kipi

Eki “-sa, -se“dir.

Eylemin gerçekleşmesi dilek ya da şarta bağlıdır.

2. İstek Kipi

Eki “-a, -e“dir.

Eylemin gerçekleşmesine istek bildirir.

3. Gereklilik Kipi

Eki “-malı, -meli“dir.

Eylemin mutlaka yapılması gerektiği anlamı verir.

4. Emir Kipi

Eki yoktur.

Eylemin yapılması gerektiğini emir şeklinde bildirir.

DİLEK (TASARLAMA) KİPLERİNİN ÇEKİM TABLOSU

“Gel-” fiilinin dilek (tasarlama) kiplerine göre çekimidir.

	Kişi (Şahıs)	Dilek (Şart) Kipi	İstek Kipi	Gereklilik Kipi	Emir Kipi
Olumlu	1. Tekil	Gelsem	Geleyim	Gelmeliyim	–
	2. Tekil	Gelsen	Gelesin	Gelmelisin	Gel
	3. Tekil	Gelse	Gele	Gelmeli	Gelsin
	1. Çoğul	Gelsek	Gelelim	Gelmeliyiz	–
	2. Çoğul	Gelseniz	Gelesiniz	Gelmelisiniz	Gelin (Geliniz)
	3. Çoğul	Gelseler	Geleler	Gelmeliler	Gelsinler
Olumsuz	1. Tekil	Gelmesem	Gelmeyeyim	Gelmemeliyim	–
	2. Tekil	Gelmesen	Gelmeyesin	Gelmemelisin	Gelme
	3. Tekil	Gelmese	Gelmeye	Gelmemeli	Gelmesin
	1. Çoğul	Gelmesek	Gelmeyelim	Gelmemeliyiz	–
	2. Çoğul	Gelmeseniz	Gelmeyesin	Gelmemelisiniz	Gelmeyin (Gelmeyiniz)
	3. Çoğul	Gelmeseler	Gelmeye	Gelmemeliler	Gelmesinler
Olumlu Soru	1. Tekil	Gelsem mi	Geleyim mi	Gelmeli miyim	–
	2. Tekil	Gelsen mi	Gelesin mi	Gelmeli misin	–
	3. Tekil	Gelse mi	Gele mi	Gelmeli mi	Gelsin mi
	1. Çoğul	Gelsek mi	Gelelim mi	Gelmeli miyiz	–
	2. Çoğul	Gelseniz mi	Gelesiniz mi	Gelmeli misiniz	–
	3. Çoğul	Gelseler mi	Geleler mi	Gelmeliler mi	Gelsinler mi
Olumsuz Soru	1. Tekil	Gelmesem mi	Gelmeyeyim mi	Gelmemeli miyim	–
	2. Tekil	Gelmesen mi	Gelmeyesin mi	Gelmemeli misin	–
	3. Tekil	Gelmese mi	Gelmeye mi	Gelmemeli mi	Gelmesin mi
	1. Çoğul	Gelmesek mi	Gelmeyelim mi	Gelmemeli miyiz	–
	2. Çoğul	Gelmeseniz mi	Gelmeyesiniz mi	Gelmemeli misiniz	–
	3. Çoğul	Gelmeseler mi	Gelmeyeler mi	Gelmemeliler mi	Gelmesinler mi

FİİLLERDE ANLAM (KİP/ZAMAN) KAYMASI

Fiillerde kullanılan kip ile kastedilen kipin farklı olmasıdır.

Bir kip, başka bir kipin anlamını yansıtacak şekilde kullanılır.

KONUYLA İLGİLİ DAHA FAZLA İÇERİK

Issue: *
Your Name: *
Your Email: *

Details: *