8. Sınıf Yapısal Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı

1. Özne-Yüklem Uyumsuzlukları

Özne-yüklem uyumsuzlukları üç şekilde ele alınır:

a. Kişi Bakımından Uyumsuzluk

Özenin “ben ve sen”, “ben ve o”, “ben, sen ve o” şeklindeki kullanımlarında yüklem birinci çoğul şahısla çekimlenir.

Örnekler

Sen ve ben ön koltuğa oturalım. → Doğru

Ozan ve ben birlikte koşuyoruz. → Doğru

Sen, ben ve Elif aynı sınıftayız. → Doğru

Yarışmaya o ve ben katıldım. → Yanlış

 

Özne “sen ve o” şeklinde kullanılırsa yüklem ikinci çoğul şahısla çekimlenir.

Örnekler

Şiirleri Zeynep ve sen okursunuz. → Doğru

Şiirleri Zeynep ve sen okursun. → Yanlış

 

Özne

Yüklem

   I ve II. tekil olursa

I. çoğul

  I ve III. tekil olursa

I. çoğul

  II ve III. tekil olursa

II. çoğul

   I, II ve III. tekil olursa

I. çoğul

 

b. Tekillik-Çoğulluk Bakımından Uyumsuzluk

Özne insansa ve çoğulsa yüklem hem tekil hem de çoğul olabilir.

Örnekler

Öğrenciler şimdi derstedirler. → Doğru

Öğrenciler şimdi derstedir. → Doğru

 

Özne insan dışında bir varlıksa yüklem kesinlikle tekil olmalıdır.

Örnekler

Leylekler, gelmeye başladılar. → Yanlış

Leylekler, gelmeye başladı. → Doğru

 

Özne, çoğul ve kişileştirilen bir varlık olduğunda yüklem tekil de çoğul da olabilir.

Örnekler

Leylekler, neşeyle uçuyorlar. →Doğru

Leylekler, neşeyle uçuyor. →Doğru

 

Özne topluluk ismiyse yüklem tekil olur. Ancak özne olan topluluk ismi çokluk eki aldıysa yüklem tekil de çoğul da olabilir.

Örnekler

Ekip tırmanmaya hazırlanıyor. →Doğru

Ekipler tırmanmaya hazırlanıyorlar. →Doğru

Ekip tırmanmaya hazırlanıyorlar. →Yanlış

 

Belgisiz zamir veya belgisiz sıfatlar özne olduklarında yüklem tekil olur.

Örnekler

Düğüne herkes katılmıştı. →Doğru

Düğüne herkes katılmışlardı. →Yanlış

Birçok kişi seni merak etti. →Doğru

Birçok kişi seni merak ettiler. →Yanlış

 

Saygı ve sitem gibi duyguların bulunduğu cümlelerde özne tekil olmasına rağmen yüklem çoğul olabilir.

Örnekler

Sayın Başkan törene teşrif ettiler. (Saygı) →Doğru

Mehmet Bey düğüne teşrif etmediler. (Sitem) →Doğru

 

c. Olumluluk-Olumsuzluk Bakımından Uyumsuzluk

Yüklemin olumlu ya da olumsuz yargı taşıdığı durumlarda özne ile yüklem uyumlu olmalıdır.

Örnekler

Hepimiz eğlenmeyi severiz. →Doğru

Hepimiz eğlenmeyi sevmeyiz. →Yanlış

Hiç kimse senden bahsetmedi. →Doğru

Herkes senden bahsetmedi. →Yanlış

 

2. Öge Eksiklikleri

Genellikle birden çok yüklemli (sıralı) ve bağlacı olan (bağlı) cümlelerde öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozuklukları olabilmektedir. Öge eksiklikleriyle ilgi anlatım bozukluklarını inceleyelim:

Özne Eksikliği:

Örnekler

Kimse yerinden kımıldamıyor, bekliyor. →Yanlış

Kimse yerinden kımıldamıyor, herkes bekliyor. →Doğru

Bahçenin çitlerini boyadık, çok güzel oldu. →Yanlış

Bahçenin çitlerini boyadık, çitler çok güzel oldu. →Doğru

 

Yüklem Eksikliği:

Örnekler

Çayı az, kahveyi hiç içmem. →Yanlış

Çayı az içerim, kahveyi hiç içmem. →Doğru

Dilek masal, ben de şiir okudum. →Yanlış

Dilek masal okudu, ben de şiir okudum. →Doğru

 

Nesne Eksikliği:

Örnekler

Bize masallar anlatır, eğlendirirdi. →Yanlış

Bize masallar anlatır, bizi eğlendirirdi. →Doğru

Arabaya bakım yaptırıp satacakmış. →Yanlış

Arabaya bakım yaptırıp arabayı satacakmış. →Doğru

 

Yer Tamlayıcısı Eksikliği:

Örnekler

Yüzmeyi çok severim, her fırsatta giderim. →Yanlış

Yüzmeyi çok severim, her fırsatta yüzmeye giderim. →Doğru

Tecrübelerini bizimle paylaşır, değer verir. →Yanlış

Tecrübelerini bizimle paylaşır, bize değer verir. →Doğru

 

Zarf Tamlayıcısı Eksikliği:

Örnekler

Çiçekleri çok sever, sürekli ilgilenir. →Yanlış

Çiçekleri çok sever, sürekli onlarla ilgilenir. →Doğru

Bu aralar onu görmek ve karşılaşmak istemiyorum. →Yanlış

Bu aralar onu görmek ve onunla karşılaşmak istemiyorum. →Doğru

 

3. Çatı Uyuşmazlıkları

Yan cümlenin yüklemi ile temel cümlenin yüklemi arasında uyum olmalıdır. Ya ikisi de etken ya da ikisi de edilgen olmalıdır.

Örnekler

Randevu alıp doktora gidilecekti. →Yanlış
Etken                    Edilgen

Randevu alıp doktora gidecekti. →Doğru
Etken                 Etken

Randevu alınıp doktora gidilecekti. →Doğru
Edilgen               Edilgen

 

4. Tamlama Yanlışlıkları

İsim ve sıfat tamlamalarında aynı tamlananın ortak kullanılmasından kaynaklanan bir bozukluktur.

Örnekler

Özel ve devlet okullarında okuyan öğrenciler sınava girebilecek. →Yanlış

Özel okullar ve devlet okullarında okuyan öğrenciler sınava girebilecek. →Doğru

 

Tamlayan eksikliği de cümlede anlatım bozukluğuna neden olur.

Örnekler

Eserlerinden her zaman faydalanırım. →Yanlış, kimin eseri olduğu belli değil çünkü.

Onun eserlerinden her zaman faydalanırım. →Doğru

Senin eserlerinden her zaman faydalanırım. →Doğru

5. Ek Yanlışlıkları

Cümle içerisinde bazı eklerin eksik ya da yanlış kullanılması anlatım bozukluğuna sebep olur.

Örnekler

İnsan bilgi sahibi olmadığı konularda fikir beyan etmesi yanlıştır. →Yanlış (Tamlayan eki eksik)

İnsanın bilgi sahibi olmadığı konularda fikir beyan etmesi yanlıştır. →Doğru

Örnekler

Annem, yemek yapmasını çok iyi bilir. →Yanlış (İyelik eki (tamlanan eki) yanlış kullanılmış)

Annem, yemek yapmayı çok iyi bilir. →Doğru

Örnekler

Saçları uzun, yüzü de zayıf değildi. →Yanlış (Ek fiil eki kullanılmamış)

Saçları uzundu, yüzü de zayıf değildi. →Doğru

Örnekler

1978’lerde televizyonlar siyah beyazdı. →Yanlış( On ve onun katlarında bu şekilde kullanım olabilir.)

1970’lerde/1980’lerde televizyonlar siyah beyazdı. →Doğru

6. Bağlaç Yanlışlıkları

Olumlu ve olumsuz yargıları bağlayan bağlaçlar yanlış kullanıldıklarında anlatım bozukluğuna sebep olur.

Örnekler

Çok kitap okuyor fakat ödevlerini aksatmıyor. →Yanlış

Çok kitap okuyor ayrıca ödevlerini aksatmıyor. →Doğru

Son Yorumlar
  1. Anonim
  2. Mustafa
  3. H.Tuna
  4. rafa silva
  5. Ekrem
  6. 171881
  7. RAFAREJMA
  8. Rojda ekinci
  9. Adım neydi
  10. Mehmet ali
  11. Fatma
  12. Öylesine biri
  13. Sdşorfk
  14. H. Ünaldı
  15. MEHMET EFE

Yorum Yazarken Türkçe Kurallarına Uyarak Yazınız Lütfen!

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

  • Yazının Bağlantısı: 8. Sınıf Yapısal Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı
  • Tarih: 10 Aralık 2019
  • Yazının Kategorisi: 8. Sınıf, 8. Sınıf Türkçe Konu Anlatımları, Genel
  • Yazar:
  • Bu yazıyı RSS ile Takip Et
  • Diğer kaynaklarda arayın: 8. Sınıf Yapısal Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı
  • Filtreleme Seçenekleri
    Field not found.
    Ana Menü