8. Sınıf Yapısal Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı

1. Özne-Yüklem Uyumsuzlukları

Özne-yüklem uyumsuzlukları üç şekilde ele alınır:

a. Kişi Bakımından Uyumsuzluk

Özenin “ben ve sen”, “ben ve o”, “ben, sen ve o” şeklindeki kullanımlarında yüklem birinci çoğul şahısla çekimlenir.

Örnekler

Sen ve ben ön koltuğa oturalım. → Doğru

Ozan ve ben birlikte koşuyoruz. → Doğru

Sen, ben ve Elif aynı sınıftayız. → Doğru

Yarışmaya o ve ben katıldım. → Yanlış

 

Özne “sen ve o” şeklinde kullanılırsa yüklem ikinci çoğul şahısla çekimlenir.

Örnekler

Şiirleri Zeynep ve sen okursunuz. → Doğru

Şiirleri Zeynep ve sen okursun. → Yanlış

 

Özne

Yüklem

   I ve II. tekil olursa

I. çoğul

  I ve III. tekil olursa

I. çoğul

  II ve III. tekil olursa

II. çoğul

   I, II ve III. tekil olursa

I. çoğul

 

b. Tekillik-Çoğulluk Bakımından Uyumsuzluk

Özne insansa ve çoğulsa yüklem hem tekil hem de çoğul olabilir.

Örnekler

Öğrenciler şimdi derstedirler. → Doğru

Öğrenciler şimdi derstedir. → Doğru

 

Özne insan dışında bir varlıksa yüklem kesinlikle tekil olmalıdır.

Örnekler

Leylekler, gelmeye başladılar. → Yanlış

Leylekler, gelmeye başladı. → Doğru

 

Özne, çoğul ve kişileştirilen bir varlık olduğunda yüklem tekil de çoğul da olabilir.

Örnekler

Leylekler, neşeyle uçuyorlar. →Doğru

Leylekler, neşeyle uçuyor. →Doğru

 

Özne topluluk ismiyse yüklem tekil olur. Ancak özne olan topluluk ismi çokluk eki aldıysa yüklem tekil de çoğul da olabilir.

Örnekler

Ekip tırmanmaya hazırlanıyor. →Doğru

Ekipler tırmanmaya hazırlanıyorlar. →Doğru

Ekip tırmanmaya hazırlanıyorlar. →Yanlış

 

Belgisiz zamir veya belgisiz sıfatlar özne olduklarında yüklem tekil olur.

Örnekler

Düğüne herkes katılmıştı. →Doğru

Düğüne herkes katılmışlardı. →Yanlış

Birçok kişi seni merak etti. →Doğru

Birçok kişi seni merak ettiler. →Yanlış

 

Saygı ve sitem gibi duyguların bulunduğu cümlelerde özne tekil olmasına rağmen yüklem çoğul olabilir.

Örnekler

Sayın Başkan törene teşrif ettiler. (Saygı) →Doğru

Mehmet Bey düğüne teşrif etmediler. (Sitem) →Doğru

 

c. Olumluluk-Olumsuzluk Bakımından Uyumsuzluk

Yüklemin olumlu ya da olumsuz yargı taşıdığı durumlarda özne ile yüklem uyumlu olmalıdır.

Örnekler

Hepimiz eğlenmeyi severiz. →Doğru

Hepimiz eğlenmeyi sevmeyiz. →Yanlış

Hiç kimse senden bahsetmedi. →Doğru

Herkes senden bahsetmedi. →Yanlış

 

2. Öge Eksiklikleri

Genellikle birden çok yüklemli (sıralı) ve bağlacı olan (bağlı) cümlelerde öge eksikliğinden kaynaklanan anlatım bozuklukları olabilmektedir. Öge eksiklikleriyle ilgi anlatım bozukluklarını inceleyelim:

Özne Eksikliği:

Örnekler

Kimse yerinden kımıldamıyor, bekliyor. →Yanlış

Kimse yerinden kımıldamıyor, herkes bekliyor. →Doğru

Bahçenin çitlerini boyadık, çok güzel oldu. →Yanlış

Bahçenin çitlerini boyadık, çitler çok güzel oldu. →Doğru

 

Yüklem Eksikliği:

Örnekler

Çayı az, kahveyi hiç içmem. →Yanlış

Çayı az içerim, kahveyi hiç içmem. →Doğru

Dilek masal, ben de şiir okudum. →Yanlış

Dilek masal okudu, ben de şiir okudum. →Doğru

 

Nesne Eksikliği:

Örnekler

Bize masallar anlatır, eğlendirirdi. →Yanlış

Bize masallar anlatır, bizi eğlendirirdi. →Doğru

Arabaya bakım yaptırıp satacakmış. →Yanlış

Arabaya bakım yaptırıp arabayı satacakmış. →Doğru

 

Yer Tamlayıcısı Eksikliği:

Örnekler

Yüzmeyi çok severim, her fırsatta giderim. →Yanlış

Yüzmeyi çok severim, her fırsatta yüzmeye giderim. →Doğru

Tecrübelerini bizimle paylaşır, değer verir. →Yanlış

Tecrübelerini bizimle paylaşır, bize değer verir. →Doğru

 

Zarf Tamlayıcısı Eksikliği:

Örnekler

Çiçekleri çok sever, sürekli ilgilenir. →Yanlış

Çiçekleri çok sever, sürekli onlarla ilgilenir. →Doğru

Bu aralar onu görmek ve karşılaşmak istemiyorum. →Yanlış

Bu aralar onu görmek ve onunla karşılaşmak istemiyorum. →Doğru

 

3. Çatı Uyuşmazlıkları

Yan cümlenin yüklemi ile temel cümlenin yüklemi arasında uyum olmalıdır. Ya ikisi de etken ya da ikisi de edilgen olmalıdır.

Örnekler

Randevu alıp doktora gidilecekti. →Yanlış
Etken                    Edilgen

Randevu alıp doktora gidecekti. →Doğru
Etken                 Etken

Randevu alınıp doktora gidilecekti. →Doğru
Edilgen               Edilgen

 

4. Tamlama Yanlışlıkları

İsim ve sıfat tamlamalarında aynı tamlananın ortak kullanılmasından kaynaklanan bir bozukluktur.

Örnekler

Özel ve devlet okullarında okuyan öğrenciler sınava girebilecek. →Yanlış

Özel okullar ve devlet okullarında okuyan öğrenciler sınava girebilecek. →Doğru

 

Tamlayan eksikliği de cümlede anlatım bozukluğuna neden olur.

Örnekler

Eserlerinden her zaman faydalanırım. →Yanlış, kimin eseri olduğu belli değil çünkü.

Onun eserlerinden her zaman faydalanırım. →Doğru

Senin eserlerinden her zaman faydalanırım. →Doğru

5. Ek Yanlışlıkları

Cümle içerisinde bazı eklerin eksik ya da yanlış kullanılması anlatım bozukluğuna sebep olur.

Örnekler

İnsan bilgi sahibi olmadığı konularda fikir beyan etmesi yanlıştır. →Yanlış (Tamlayan eki eksik)

İnsanın bilgi sahibi olmadığı konularda fikir beyan etmesi yanlıştır. →Doğru

Örnekler

Annem, yemek yapmasını çok iyi bilir. →Yanlış (İyelik eki (tamlanan eki) yanlış kullanılmış)

Annem, yemek yapmayı çok iyi bilir. →Doğru

Örnekler

Saçları uzun, yüzü de zayıf değildi. →Yanlış (Ek fiil eki kullanılmamış)

Saçları uzundu, yüzü de zayıf değildi. →Doğru

Örnekler

1978’lerde televizyonlar siyah beyazdı. →Yanlış( On ve onun katlarında bu şekilde kullanım olabilir.)

1970’lerde/1980’lerde televizyonlar siyah beyazdı. →Doğru

6. Bağlaç Yanlışlıkları

Olumlu ve olumsuz yargıları bağlayan bağlaçlar yanlış kullanıldıklarında anlatım bozukluğuna sebep olur.

Örnekler

Çok kitap okuyor fakat ödevlerini aksatmıyor. →Yanlış

Çok kitap okuyor ayrıca ödevlerini aksatmıyor. →Doğru

Son Yorumlar
  1. Fatma
  2. Öylesine biri
  3. Sdşorfk
  4. H. Ünaldı
  5. MEHMET EFE

Yorum Yazarken Türkçe Kurallarına Uyarak Yazınız Lütfen!

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

  • Yazının Bağlantısı: 8. Sınıf Yapısal Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı
  • Tarih: 10 Aralık 2019
  • Yazının Kategorisi: 8. Sınıf, 8. Sınıf Türkçe Konu Anlatımları, Genel
  • Yazar:
  • Bu yazıyı RSS ile Takip Et
  • Diğer kaynaklarda arayın: 8. Sınıf Yapısal Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı
  • Filtreleme Seçenekleri
    • Sıralama Seçenekleri

    • Sınıf Seçiniz

    • İçerik Türü Seçiniz

    • Sınav Türü Seçiniz

    Ana Menü