Forum

Son Konular

Sözcükte Anlam Konu Anlatımı (5.Sınıf)

Bir sözcük, farklı cümlelerde farklı anlamlar kazanarak bir değişim geçirebilir. Sözcükler birleşerek cümlede anlamı, cümleler birleşerek parçada anlamı meydana getirir.
Sözcükteki bu anlam farklılıklarını; gerçek anlam, mecaz anlam, terim anlam ve somut-soyut anlam olarak sıralayabiliriz. Bunların dışında, “Çok Anlamlılık” ve “Söz Gruplarında Anlam” konularını da bu başlık çatısı altında inceleyebiliriz.
Şimdi sırayla bunlara değinelim:

Gerçek Anlam

Bir sözcüğün söylendiği zaman aklımıza gelen ilk anlamı, sözlükteki ilk anlamıdır. Temel anlam olarak da adlandırılır.

  • Ayağım bugün çok ağrıyor.
  • Masanın üzerindeki kalemi kim aldı?

Mecaz Anlam

“Değişmece” adı da verilen, bir sözcüğün gerçek anlamından uzaklaşarak
tamamen yeni bir anlam kazandığı anlam türüdür.

  • Kafam bugün çok dağınık, düşüncelerimi toparlayamıyorum.
  • Zayıf kişilikli insanlara pek güven olmuyor.

Terim Anlam

Bir bilim, sanat, spor ya da meslek dalının kendine has ifadelerini içeren özel anlamlarına terim anlam denir.

  • Art arda sıralalan cümleler, virgüllerle ayrılır.
  • Karenin iç açıları toplamı 360 derecedir.

Soyut Anlam

Beş duyu organımızın herhangi biri ile algılayamadığımız veya kavrayamadığımız anlamları ifade eden sözcüklere soyut anlamlı sözcükler denir.

  • Tatile gitme konusunda bizimkilerden ümidimi kestim.
  • Korku, insanın sağlıklı düşünmesini engeller.

Somut Anlam

Beş duyu organımızın herhangi biri ile algılayabildiğimiz veya kavrayabildiğimiz anlamları ifade eden sözcüklere somut anlamlı sözcükler denir.

  • Küçük bardaklarda çay içmek daha zevkli oluyor.
  • Mahallemize yapılan okulun sınıfları çok geniş.

Sözcükte Çok Anlamlılık

Bir sözcüğün birden fazla anlamda kullanılması esasına dayanan anlam türüne sözcükte çok anlamlılık denir. Sözcükler gerçek anlamın yanında, farklı anlamlar kazanarak birden çok anlama gelecek biçimde kullanılabilir.
“Bakmak” sözcüğü cümlede farklı anlam özellikleriyle verilebilir.
“Gözüme boş boş bakıyordu.” cümlesinde “bakışını bir şey üzerine çevirmek” anlamında kullanılmıştır.
“Emekli maaşı ile beş kişilik bir aileye bakıyordu.” cümlesinde “beslemek, geçindirmek” anlamlarında
kullanılmıştır.

1. Etkinlik (Gerçek – Mecaz Anlam)

Sözcük Gerçek Mecaz #
Uzun yıllar sonra görüşen arkadaşlar koyu bir sohbete başladı.
Böyle hafif davranışlar sergilersen kimse seni ciddiye almaz.
Benim mi Allah’ım bu çizgili yüz?
Gece bazen tüm acıları örter.
Gereksiz eşyaları çöpe attık.
Herkes seni kandırıyor, uyutuyor; haberin yok!

2. Etkinlik (Çok Anlamlılık)

Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerin hangi anlamda kullanıldıklarını yazınız.

1) Babam 2 ay önce sigarayı bıraktı.
Bir alışkanlıktan vazgeçmek
2) Ev çok soğuktu, üşüdük.
Isısı düşük olan
3) Arkadaşım beni yine ekti.
Birini uydurma bir sebeple atlatmak, bırakıp gitmek.
4) Kara haber, tez duyulurmuş
Kötü

3. Etkinlik (Terim Anlam)

Aşağıdaki cümlelerde geçen terim anlamlı sözcükleri yazınız.

Derste isim ve zamirleri işledik.
isim-zamir
Çanakkale Boğazı, geçilmedi; geçilemeyecek.
Boğaz
Akşamki gösteri için dekor ve kostümleri ayarladık.
dekor-kostüm
Doğal sayılar konusuyla ilgili soru çözüyorum.
Doğal sayılar
Bugünkü müzik dersinde notaları işledik.
nota
Ders kitabındaki sindirim sistemi konusu çok ilginçti.
sindirim sistemi

4. Etkinlik (Soyut ve Somut Anlam)

Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcüklerin somut mu soyut mu olduklarını  yazınız.

Ümidini kaybetmeyenler, her zaman amacına ulaşır.
soyut
Adaletli insanlar, herkesin saygısını ve sevgisini kazanır.
soyut
Küçük ve şirin papatyalar gördük yol kenarında.
somut
Öğrenciler derste fısıldaşarak konuşur.
somut
Acı tatlı birçok günümüz geçti bu okulda.
soyut
Havada bulut yok, bu ne figandır?
somut