8. Sınıf Geçiş ve Bağlantı İfadeleri (Yönlendirici İfadeler) Konu Anlatımı
Cümlenin gidişatına göre cümlenin yönünü değiştiren, destekleyen veya hangi şekilde ilerleyeceğini belirleyen ifadelere “Geçiş ve Bağlantı İfadeleri” denir.
- Yazarken veya konuşurken cümleleri birbirine bağlama ihtiyacı hissederiz. Amacımız, düşüncelerimizi daha iyi ifade etmektir.
- Bu ifadeler sayesinde, bizi dinleyenler veya yazdığımızı okuyanlar cümlenin nasıl gelişeceğini tahmin edebilirler.
- Anlamsal geçiş yapar. Yani iki farklı anlamı; olumludan olumsuza, olumsuzdan olumluya, olumludan olumluya ya da olumsuzdan olumsuza olacak şekilde bir arada kullanmamıza yardımcı olur.
- Örnekler
- Herkese yardımcı olur bir başka deyişle her düşene el uzatır.
- Defalarca uyardım son olarak da bu sözleri söyleyip gideceğim.
- Okulu bitirince memlekete dönmeyi hatta orada bir süre kalmayı düşünüyorum.
- Sözel derslerde daha başarılıyım özellikle Türkçe dersinde çok iyiyim.
1. Düşüncenin Yönünü Değiştiren İfadeler
(Farklı Düşünmeye Yönlendiren İfadeler)
- Cümlede içinde anlatmak istediğimiz iki zıt durum için bu ifadeleri kullanırız.
- Bu cümlelerde, baştaki ifade olumluysa düşüncenin yönünü değiştiren "ama, fakat, lâkin, yalnız, ne var ki ancak, buna rağmen, oysaki, ya da, halbuki..." gibi ifadelerle olumsuz bir yöne kayar. Eğer ifade olumsuzsa bu sözcükler düşünceyi olumlu yöne çeker.
- Örnekler
- Çalışmak istiyorum. → Olumlu ifade
- İş bulamıyorum. → Olumsuz ifade
- Çalışmak istiyorum ama iş bulamıyorum. (Cümle olumludan olumsuza döndü.)
- Örnekler
- Teknolojiyi iyi kullanamıyorum. → Olumsuz ifade
- Çabuk öğreniyorum. → Olumlu ifade
- Teknolojiyi iyi kullanamıyorum fakat çabuk öğreniyorum. (Cümle olumsuzdan olumluya döndü.)
- Örnekler
- Okulumu çok seviyorum ama servisle gidip gelmek çok yorucu oluyor.
- Otomobilimi yenilemek istiyorum lakin hangi modeli alacağıma henüz karar vermedim.
- Akşama güzel bir yemek pişirecekti fakat evde hiç malzeme kalmadığını görünce canı sıkıldı.
- Hatamı kabullenip özür diledim buna rağmen günlerdir yüzüme bile bakmadı.
- Buraya geldim ancak buradan seninle tekrar arkadaş olduğumuz anlamını çıkarma.
- Ona aldığım beyaz atkıyı beğenmemiş oysaki en sevdiği rengin beyaz olduğunu söylerdi.
2. Açıklayıcı ve Destekleyici İfadeler
- Aynı doğrultudaki iki cümleyi daha anlaşılır kılmak ve söyleneni desteklemek için kullandığımız ifadelerdir.
- Konuşma ve yazıda konuyu daha iyi anlatmak için anlattıklarımızı farklı şekilde ifade ederiz.
- Düşüncemizi desteklemek ve açıklamak için en sık kullandığımız ifadelerden bazıları şunlardır: “örneğin, mesela, özellikle, hatta, üstelik, açıkçası, ayrıca, başka deyişle, yani, gerekirse, açıklamak gerekirse…”
- Örnekler
- Tüm evi tek başına toplamış hatta bahçeyi de süpürmüş.
- Açlıktan midem kazınıyor başka bir deyişle karnım zil çalıyor.
- Antrenmana gelmedin üstelik haber de vermedin.
- Yemeklerinizi çok beğendik özellikle de etli olanlarına bayıldık.
- Birinci gelmeni bekliyorum açıkçası buna hiç şaşırmadım.
- Meyveler vitamin deposudur örneğin kivi vitamin yönünden bir hazinedir.
3. Özetleyen ve Sonuç Bildiren İfadeler
- Konuşurken ve yazarken anlattıklarımızı belli bir sonuca bağlamak, kısaca özetlemek için bu ifadeleri kullanırız.
- Anlatımlarımızda en çok kullandığımız özetleyici ve sonuç ifadelerden bazıları şunlardır: “böylece, kısacası, kısaca, özetle, sonuç olarak, sonunda, böylelikle, görüldüğü gibi …”
- Örnekler
- İki aydır diyet yapıyorum böylece zayıflamaya da başladım.
- Bu sizinle son toplantımız olacak kısacası artık beraber çalışmıyoruz.
- Çalışmalarından memnun değiliz özetle artık sizinle çalışmayacağız.
- Seyirci avantajını iyi kullanamadık sonuç olarak da maçı kaybettik.
- Konu tekrarı yapmak tek başına yeterli gelmiyor görüldüğü gibi soru da çözmelisin.
- Sosyal mesafeye hep dikkat etti böylelikle virüse hiç yakalanmadı.
- Uyarı
Geçiş ve bağlantı ifadelerini anlamına uygun kullanmamak anlatım bozukluğuna yol açar.
- Akşam maça gideriz diye konuştuk fakat babam izin verdi.
- Her zaman gülen yüzüyle konuklarını karşılar hatta onlara bir ikramda bile bulunmazdı.
- Sınava yeteri kadar hazırlanamadım ama istediğim yeri kazanamadım.
Bu cümlelerde “fakat, hatta, ama” ifadeleri cümlenin anlamına uygun olarak kullanılmamıştır. Bu da anlatım bozukluğuna yol açmıştır.
