6. Sınıf Cümlede Anlam Konu Anlatımı
İÇİNDEKİLER
1. Öznel Cümleler
Kişinin düşüncelerini, duygularını, beğenilerini ifade eden; doğruluğu ya da yanlışlığı ispatlanamayan cümlelerdir.
- Örnekler
- Eğirdir Gölü’nü seyretmek insana huzur verir.
- Yazarın son kitabı içerik olarak oldukça etkileyici.
- Bu sevimli kedi az önce yanıma geldi.
2. Nesnel Cümleler
Doğruluğu ya da yanlışlığı ispatlanabilen, kişisel görüş ifade etmeyen cümlelerdir.
- Örnekler
- Türkçe, sözel bir derstir. → Bu cümle nesnel bir cümledir. Çünkü Türkçe sözel bir derstir ve bu ispatlanabilir.
- Her yıl nisan ayında burada festival düzenlenir.
- Yaban , Yakup Kadri Karaosmanoğlu’na ait bir eserdir.
3. Abartma Cümleleri
Bir şeyi olduğundan daha çok ya da daha az göstererek anlatan cümlelerdir.
- Örnekler
- Bir of çeksem karşıki dağlar yıkılır.
- Dünyalar kadar işim var.
- Dün film izlerken gülmekten öldük.
4. Örnekleme Cümleleri
Anlatılmak istenen bir düşünceyi örnek vererek somutlaştırmaktır.
- Örnekler
- Ülkemizde turistlerin ilgisini çeken pek çok il vardır: İstanbul, Nevşehir, Antalya…
- Mutfağa sanki aylardır hiçbir canlı girmemiş gibiydi: kirli tabaklar, çöpler…
5. Sebep (Neden) – Sonuç Cümleleri
Herhangi bir olayın veya durumun gerçekleşme ya da gerçekleşmeme nedeninin ortaya koyulduğu cümlelerdir.
“-diğinden, -ınca; için, diye, nedeniyle, sebebiyle, ile” gibi kullanımlarla sebep anlamı sağlanabilir.
- Örnekler
- Kar yağdığı için yollar kapandı.
- Vaktim olmadığından sinemaya gidemedim.
- Çocuğunun hastalanması sebebiyle hastaneye gitti.
- Karnım acıktığından dolayı az önce bir şeyler yedim.
6. Amaç – Sonuç Cümleleri
Herhangi bir olayın veya durumun gerçekleşme ya da gerçekleşmeme amacının ortaya koyulduğu cümlelerdir.
“-mak için, -mak üzere; amacıyla, gayesiyle, maksadıyla, diye, üzere” gibi kullanımlarla amaç anlamı sağlanabilir.
- Örnekler
- Ödevlerini yapmak için kütüphaneye gitti.
- İlacını zamanında alsın diye onu eczaneye götürdüm.
- Seni görmek üzere yola çıkmış.
- İşe yetişmek için hızlı adımlarla ilerliyordu.
- Uyarı
Amaç – sonuç cümlelerinin sebep – sonuç cümlelerinden farkı, amacın henüz gerçekleşmemiş ancak gerçekleşmesi planlanan, hedeflenen olmasıdır.
- Seni görmek için geldim.
- “Görme” eylemi henüz gerçekleşmemiş ancak gerçekleşmesi hedeflenmiştir. Bu yüzden amaç – sonuç cümledir.
- Seni gördüğüm için mutluyum.
- “Görme” eylemi gerçekleşmiştir. Bu yüzden sebep sonuç cümledir.
7. Koşul (Şart) – Sonuç Cümleleri
Herhangi bir olayın veya durumun gerçekleşme ya da gerçekleşmeme şartının, başka bir olaya veya duruma bağlı olduğu cümlelerdir.
“-se, -ince, -dikçe, -meden; ise, ancak, mi, ama, yalnız, üzere, yeter ki” gibi kullanımlarla koşul anlamı sağlanabilir.
- Örnekler
- Sana kitabımı veririm ama geri vermek şartıyla.
- İşimizi zamanında yapalım ki sıkıntı yaşamayalım.
- Kitap okursan başarılı olursun.
- Günde 3 litre su içersen sağlıklı olursun.
8. Duygu Cümleleri
Hislerimizin ifade edildiği cümlelerdir.
Varsayım
Gerçekleşmemiş bir olayın gerçekleşmiş gibi ya da gerçekleşmiş bir olayın hiç gerçekleşmemiş gibi ifade edildiği cümlelerdir. Genellikle “diyelim ki, farz edelim, düşün ki” gibi ifadelere yer verilir.
- Örnekler
- Düşün ki sınavda tüm soruları doğru yapıyorsun.
- Diyelim ki uçağı kaçırdın ve görüşmeye gidemedin.
Azımsama
Bir şeyi miktarca az bulmak, yetersiz görmek anlamlarını ifade eden cümlelerdir.
- Örnekler
- Akşama kadar sadece iki konu bitirmiş.
- Bu kadarcık parayla ne alınır ki?
Beklenti Cümleleri
Gerçekleşmesi beklenen davranış ve işleri ifade eden cümlelerdir. Beklentiler bazen gerçekleşir bazen de gerçekleşmez.
- Örnekler
- Beklenti Cümlesi: Seninle Eğirdir’e gideceğimizi umuyorum.
- Gerçekleşmiş Beklenti Cümlesi: Seninle Eğirdir’e gideceğimizi biliyordum.
- Gerçekleşmemiş Beklenti Cümlesi: Seninle Eğirdir’e gideceğimizi sanmıştım.
Küçümseme
Herhangi bir kişiye veya duruma değer vermeme, önemsememe ve onu küçük görme anlamlarını ifade eden cümlelerdir.
- Örnekler
- Bacak kadar boyunla basketçi mi olacaksın?
- Bütün işleri bu küçücük çocuk mu yapacak?
Öneri (Tavsiye)
Bir sorunu çözmek üzere öne sürülen görüş, düşünce ve tekliflerin ifade edildiği cümlelerdir.
- Örnekler
- Bu havalarda uzun kollu giysen iyi olur.
- Yukarıdaki dolaplara merdivenle çıkabilirsin.
Aşamalı Durum
Bir durumdan başka bir duruma geçişi ifade eden cümlelerdir. Bu geçiş, aşama aşama iyiye ya da kötüye doğru olabilir. Bu cümlelerde genellikle “günden güne, her geçen gün, git gide” gibi ifadeler kullanılır.
- Örnekler
- Diktiğimiz fidan git gide büyüdü.
- Elif’in boyu gittikçe uzuyor.
İçerik
Eserin neyi anlattığını, hangi konuyu ele aldığını ifade eden cümlelerdir.
- Örnekler
- Öğretmenlerin yaşadıklarını ele almış bir eser.
- Atlarla ilgili bilgiler veren güzel bir kitap olmuş.
Üslup
Eserde yazarın dili nasıl kullandığını ifade eden cümlelerdir.
- Örnekler
- Yazar bu kitabını yalın bir Türkçe ile yazmış .
- Son kitabında sürekleyici bir anlatım vardı.
9. Benzetme Cümleleri
Bir varlığı ya da kavramı başka bir varlık ya da kavramın özellikleriyle anlatan cümlelerdir.
- Örnekler
- Kim bu cennet vatan uğruna olmaz ki feda?
- Altın gibi sarı saçları vardı.
10. Karşılaştırma Cümleleri
Birden fazla varlığın, kavramın ya da durumun; benzerlik, farklılık, üstünlük gibi açılardan karşılaştırıldığı cümlelerdir.
- Örnekler
- Elif, yazı yazma konusunda daha dikkatlidir. (Üstünlük)
- Muhsin de onun kadar yakışıklıdır. (Benzerlik)
- En güzel mevsim, ilkbahardır. (üstünlük)
11. Cümle Oluşturma
Karışık olarak verilen sözcüklerden anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturma işidir.
- Örnekler
- büyüyen – benzer – kitapsız – çocuk – ağaca – susuz →Kitapsız büyüyen çocuk, susuz ağaca benzer.
