5. Sınıf Cümlede Anlam Konu Anlatım
1. Öznel Cümleler
Kişinin düşüncelerini, duygularını, beğenilerini ifade eden; doğruluğu ya da yanlışlığı ispatlanamayan cümlelerdir.
- Örnekler
- Türkçe, en eğlenceli derstir. →“En eğlenceli” ifadesi, bu cümleyi öznel yapmıştır. Çünkü kişisel bir görüştür ve ispatlanamaz.
- Pamukkale, bembeyaz görüntüsüyle muhteşem bir yerdir.
- Babam, çok karizmatik biridir.
2. Nesnel Cümleler
Doğruluğu ya da yanlışlığı ispatlanabilen, kişisel görüş ifade etmeyen cümlelerdir.
- Örnekler
- Türkiye’nin doksan dokuz ili vardır. →Bu cümle nesnel bir cümledir. Çünkü Türkiye’nin seksen bir ili vardır. Bu bilgi ispatlanabilir bir bilgidir. Kişinin yanlış bilgi vermesi o cümleyi öznel yapmaz. Kişisel görüş içermemektedir.
- İzmir, Ege Bölgesi’nde yer alan bir ilimizdir.
- Sınıfımızda on beş kız öğrenci vardır.
3. Benzetme Cümleleri
Bir varlığı ya da kavramı başka bir varlık ya da kavramın özellikleriyle anlatan cümlelerdir.
- Örnekler
- Hasan, kaplumbağa gibi yavaş yürür. →Bu cümlede “Hasan’ın yavaşlığı” kaplumbağanın yavaşlığına benzetilmiştir.
- Badem gözlü, elma yanaklı çocuğum!
- Saray gibi bir eve ulaştık.
4. Karşılaştırma Cümleleri
Birden fazla varlığın, kavramın ya da durumun; benzerlik, farklılık, üstünlük gibi açılardan karşılaştırıldığı cümlelerdir.
- Örnekler
- Bu doktor, ameliyat konusunda daha tecrübelidir. (Üstünlük)
- Kış mevsimi de yaz mevsimi kadar güzeldir. (Benzerlik)
- Bu müzikler farklı tarzla yapılmış. (Farklılık)
5. Gerçek ve Hayal Ürünü Cümleler
Yaşanmış ya da yaşanması mümkün olayları anlatan cümleler, gerçek; yaşanmamış ve yaşanması mümkün olmayan cümleler, hayal ürünü cümlelerdir.
- Örnekler
- Kurbağalar gürültüyü duyunca suya atladı. (Gerçek)
- Kurbağalar sevinçten kahkaha atıyordu. (Hayal ürünü)
6. Duygu Cümleleri
Hislerimizin ifade edildiği cümlelerdir.
- Örnekler
- Zavallıyı görünce gözlerim doldu. (Duygusal)
- Karşıma asker arkadaşım çıkınca gözlerime inanamadım. (Şaşkınlık)
- Başına bir iş gelecek diye korkuyorum. (Endişe)
- İtfaiyeci, paniğe kapılmadan alevden çocuğu kurtardı. (Serinkanlı)
7. Sebep (Neden) - Sonuç Cümleleri
Herhangi bir olayın veya durumun gerçekleşme ya da gerçekleşmeme nedeninin ortaya koyulduğu cümlelerdir.
“-diğinden, -ınca; için, diye, nedeniyle, sebebiyle, ile” gibi kullanımlarla sebep anlamı sağlanabilir.
- Örnekler
- Sana değer verdiği için zor zamanlarda yanında oluyor.
- Aç kaldın diye hepimiz üzüldük.
- Çok korktuğundan boncuk boncuk terlemiş.
- Deprem olunca tüm binalar çatladı.
8. Amaç – Sonuç Cümleleri
Herhangi bir olayın veya durumun gerçekleşme ya da gerçekleşmeme amacının ortaya koyulduğu cümlelerdir.
“-mak için, -mak üzere; amacıyla, gayesiyle, maksadıyla, diye, üzere” gibi kullanımlarla amaç anlamı sağlanabilir.
- Örnekler
- Para kazanmak için yurt dışına gitti.
- Sınava rahat çalış diye sessizce oturduk.
- Şikayet etmek üzere mahkemeye gitti.
- Telefon almak amacıyla para biriktirdi.
- Uyarı
Amaç – sonuç cümlelerinin sebep – sonuç cümlelerinden farkı, amacın henüz gerçekleşmemiş ancak gerçekleşmesi planlanan, hedeflenen olmasıdır.
- Sınavı kazanmak için geldim.
- “Kazanma” eylemi henüz gerçekleşmemiş ancak gerçekleşmesi hedeflenmiştir. Bu yüzden amaç–sonuç cümlesidir.
- Sınavı kazandığım için geldim.
- “Kazanma” eylemi gerçekleşmiştir. Bu yüzden sebep-sonuç cümlesidir.
9. Koşul (Şart) - Sonuç Cümleleri
Herhangi bir olayın veya durumun gerçekleşme ya da gerçekleşmeme şartının, başka bir olaya veya duruma bağlı olduğu cümlelerdir.
“-se, -ince, -dikçe, -meden; ise, ancak, mi, ama, yalnız, üzere, yeter ki” gibi kullanımlarla koşul anlamı sağlanabilir.
- Örnekler
- Çok çalışırsak zengin oluruz.
- Yanımda çalışabilirsin ancak hiç para almayacaksın.
- Baban gelsin, yemeğimizi yeriz.
- Güneş çıktı mı karlar erir.
