İsmi niteleyen ve belirten sözcükler her zaman isimden önce gelmek zorundadır.

“Akıllı çocuk.” derken “akıllı” sözcüğü ismi nitelemiştir.

“Çocuk akıllı.” derken akıllı sözcüğü ismi nitelememiştir çünkü isimden önce gelmemiştir.

“Nasıl” sorusu, isme sorulmadığı zaman ismi niteleyen sözcük olmaz.

“Güzel elbise.” derken nasıl sorusunu isme sorduğumuz için “güzel” sözcüğü ismi niteleyen sözcüktür.
“Güzel konuştu.” derken nasıl sorusu isme sorulmadığı için “güzel” sözcüğü ismi niteleyen sözcük değildir.

“Sıcak çay.” derken nasıl sorusunu isme sorduğumuz için “sıcak” sözcüğü ismi niteleyen sözcüktür.
“Sıcak konuştu.” derken nasıl sorusu isme sorulmadığı için “sıcak” sözcüğü ismi niteleyen sözcük değildir.

Bu yol, bizim evin sokağına çıkar. (Hangi yol?)

Öteki araba, biraz önce de buradan geçmişti. (Hangi araba?)

Şu kazak sana çok yakıştı. (Hangi kazak?)

O konuyu bir daha açmayalım. (Hangi konu?)

Beriki çocuk, benimle konuşmak istediğini söyledi. (Hangi çocuk?)

İsimleri işaret yoluyla belirten sözcüklere çokluk eki “-lar, -ler” getirilmez.

bunlar tabak
bu tabak

şunlar masa
şu masa

onlar kalem
o kalem

2. İsmi Sayı Yoluyla Belirten Sözcükler

Varlıkları sayı yoluyla belirten sözcüklere denir. İsimleri sayı yoluyla belirten sözcükler kendi arasında dörde ayrılır:

a. İsimleri Asıl Sayılarla Belirten Sözcükler

Varlıkların sayılarını kesin olarak belirten sözcüklerdir. İsme sorulan “Kaç?” sorusuna cevap verir.

beş elma (Kaç elma?)

sekiz kişi (Kaç kişi?)

on iki tavuk (Kaç tavuk?)

üç kilo (Kaç kilo?)

on kalem (Kaç kalem?)

iki masa (Kaç masa?)

b. İsimleri Sıra Sayılarıyla Belirten Sözcükler

Varlıkların sırasını belirten sözcüklere, isimleri sıra sayılarıyla belirten sözcük denir. İsme sorulan “Kaçıncı?” sorusuna cevap verir.

yedinci kapı (Kaçıncı kapı?)

birinci sınav (Kaçıncı sınav?)

ikinci kat (Kaçıncı kat?)

dördüncü mağaza (Kaçıncı mağaza?)

c. İsmi Üleştirme Sayılarıyla Belirten Sözcükler

Paylaştırma anlamı taşıyan sözcüklere isimleri üleştirme sayılarıyla belirten sözcükler denir. İsme sorulan “Kaçar?” sorusuna cevap verir.

beşer fındık (Kaçar fındık?)

ikişer sıra (Kaçar sıra?)

dörder sayfa (Kaçar sayfa?)

üçer mandalina (Kaçar mandalina?)

d. İsimleri Kesir Sayılarıyla Belirten Sözcükler

Bir ismi kesirli sayılarla belirten sözcüklere, isimleri kesir sayılarıyla belirten sözcükler denir. İsme sorulan “Kaçta kaç?” sorusuna cevap verir.

yüzde on indirim (Kaçta kaç indirim?)
dörtte üç portakal (Kaçta kaç portakal?)
beşte iki pay (Kaçta kaç pay?)
yüzde yirmi kâr (Kaçta kaç kâr?)

Çeyrek, yarım ve tam sözcükleri de isimleri kesir sayılarıyla belirten sözcük olarak değerlendirilir.

yarım elma
tam altın
çeyrek ekmek

3. İsimlere Belirsizlik Anlamı Katan Sözcükler

Varlıkların özelliklerini, sayı ve miktar bakımından kesinlik katmadan belirten sözcüklere denir. “Çoğu, kimi, bazı, birkaç, birçok, her, biraz, birtakım, hiçbir, tüm, bütün, vb.” gibi sözcükler isimleri belirsizlik yoluyla belirtir.

“Bir” sözcüğü herhangi bir anlamında kullanılırsa ismi belirsizlik, diğer kullanımlarda asıl sayı yoluyla belirtir.

Bir akşam seninle oturup dertleşmek isterim. (Belirsizlik)

Fırına uğrayıp bir ekmek aldı. (Asıl Sayı)

4. İsimleri Soru Yoluyla Belirten Sözcükler

Varlıkların özelliklerini soru yoluyla belirten sözcüklerdir. İsimleri soru yoluyla belirten sözcüklerin cevapları, isimleri niteler ya da belirtir. “Hangi, kaç, kaçıncı, nasıl, kaçar, ne, ne kadar?” gibi sözcükler isimleri soru yoluyla belirtir.

Okulumuzda yapılan yarışmaya kaç öğrenci katıldı?

İstanbul’a giderken hangi yolu kullandınız?

Emine Hanım’ın odası kaçıncı katta?

Çocuklara bayramda kaçar şeker verelim?

Teyzeme doğum gününde hediye etmek için nasıl bir elbise alayım?

Kurabiyenin yumuşak olması için hamura ne kadar un koymak gerekiyor?

İsimleri soru yoluyla belirten sözcüklerle isimlerin yerini soru yoluyla tutan sözcükler karıştırılmamalıdır.

Yemekten sonra hangi filmi izleyelim? (İsmi Soru Yoluyla Belirten Sözcük)

Yemekten sonra hangisini izleyelim? (İsmin Yerini Tutan Sözcük)

Kaç kişi benimle top oynamak ister? (İsmi Soru Yoluyla Belirten Sözcük)

Kaçınız benimle top oynamak ister? (İsmin Yerini Tutan Sözcük)

Fiile sorulan sorular ismi soru yoluyla belirten sözcük değildir.

Bugün yaptığın görüşme nasıl geçti? (Soru, fiile sorulduğu için ismi soru yoluyla belirten sözcük değildir.)

Yemek için hazırlık yapmaya ne zaman başlayalım? (Soru, fiile sorulduğu için ismi soru yoluyla belirten sözcük değildir.)