5. Sınıf Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı
5. Sınıf “Noktalama İşaretleri” konu anlatımı Türkiye Yüzyılı Maarif Modeline göre hazırlanıp sitemize yüklenmiştir.
1. Nokta (.)
Tamamlanmış cümlelerin sonuna konur.
Okullar haziran ayında kapanır.
Bazı kısaltmaların sonuna konur.
bk. (bakınız)
Cad. (cadde)
Prof. (profesör)
Mah. (mahalle)
ed. (edebiyat)
Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur.
4. (dördüncü)
II. Murat
8. Cadde
Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
17.12.1990
20.V.2020
Tarihlerde ay adları yazıyla yazıldığında ay adlarından önce ve sonra nokta kullanılmaz.
23 Nisan 1920
Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden ayırmak için konur.
Film 20.50’de başlayacakmış.
Veli toplantısı 13.00’te başladı.
Dört ve dörtten çok rakamlı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve araya nokta konur.
1.000, 326.197, 49.750.812
2. Virgül (,)
Birbiri ardınca sıralanan eş görevli kelime ve kelime gruplarının arasına konur.
Oldukça sıcak, sessiz ve huzurlu bir yere geldik.
Ne kadar sevimli, içten, samimi bir kızdı.
Anlama güç kazandırmak için tekrarlanan kelimeler arasına konur.
Akşam, yine akşam, yine akşam,
Göllerde bu dem bir kamış olsam! (Ahmet Haşim)
Hitap için kullanılan kelimelerden sonra konur.
Sevgili Kardeşim,
Değerli Müdürüm,
Efendiler, yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz. (Atatürk)
Sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur.
Horoz ölür, gözü çöplükte kalır.
Geldim, gördüm, yendim.
Tırnak içinde olmayan alıntı cümlelerinden sonra konur.
Bundan sonra beni sakın arama, dedi.
Ankara’ya bir hafta sonra gideceğim, dedi.
Kendisinden sonraki cümleye bağlı olarak ret, kabul ve teşvik bildiren hayır, yok, evet, peki, pekâlâ, tamam, olur, hayhay, başüstüne, öyle, haydi, elbette gibi kelimelerden sonra konur.
Peki, sizinle geliyorum.
Hayır, ben size katılmıyorum.
Olur, ödevi birlikte yapabiliriz.
Bağlaçlardan önce ve sonra virgül konmaz.
Hem ağlarım hem gülerim.
Ya bu deveyi gütmeli ya bu diyardan gitmeli.
Ne kurallara uyuyor ne de söz dinliyordu.
Bu sunularda senin de benim de emeğim çok.
Seni seviyorum ama yaramazlıklarına dayanamıyorum artık.
Şart ekinden sonra virgül konmaz.
Yarın hava güzelse pikniğe gidelim.
3. Soru İşareti (?)
Soru eki veya sözü içeren cümle veya sözlerin sonuna konur.
Ne zaman bitecek bu hastalık?
Bana söylemek istediğin bir şey var mı?
Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur.
Danışmadaki kadın yaşlı amcaya iki defa sordu:
— Yaşınız?
Bilinmeyen, kesin olmayan veya şüpheyle karşılanan yer, tarih vb. durumlar için kullanılır.
Ankara’dan Antalya’ya arabayla üç saatte (?) gitmiş.
1496 (?) yılında doğan Fuzuli…
Soru anlamı katmayan mı ekinden sonra soru işareti konmaz.
Sabah oldu mu hastaneye gideriz.
Birden fazla soru cümlesi sıralanırsa soru işareti en sona konur.
Çok yakından mı bu sesler, çok uzaklardan mı?
4. Ünlem İşareti (!)
Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ibarelerin sonuna konur.
Hava ne kadar da sıcak!
Vah vah! Zavallı adam ne hâle gelmiş.
Aşağıda örnek olarak verilen ünlem işaretinin iki kullanımı da doğrudur.
Eyvah! Anahtarı unuttum.
Eyvah, anahtarı unuttum!
Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra konur.
Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir.
Dur, yolcu! Bilmeden gelip bastığın
Bu toprak bir devrin battığı yerdir.
Hey çocuklar! Hemen ellerinizi yıkayın.
Alay, kinaye veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
İsteseymiş projesini bir günde bitirebilirmiş (!).
Kadın, çocuğunun çok başarılı (!) olduğunu söylüyor.
5. Üç Nokta (…)
Anlatım olarak tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
Onu görünce heyecandan…
Tam dışarı çıkacakken…
Ona tam kızacaktım ki…
Sözün bir yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını göstermek veya ifadeye güç katmak için konur.
Sana uğurlar olsun… Ayrılıyor yolumuz! (Faruk Nafiz Çamlıbel)
Alıntılarda başta, ortada ve sonda alınmayan kelime veya bölümlerin yerine konur.
…Pencerelerinden süzülen mavi, mor, sincap rengi bahar aydınlığı; çinilerinin yeşil derinliklerinde birikiyor, koyulaşıyordu…
Ünlem ve soru işaretinden sonra üç nokta yerine iki nokta konulması yeterlidir.
Arkadaşlar, gidelim haydi!..
6. İki Nokta (:)
Edebi eserlerde konuşma bölümünden önceki ifadenin sonuna konur.
– Bu görevi yapabilecek biri var mı?
Ali atıldı:
– Ben varım öğretmenim.
Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlenin sonuna konur.
Bölgede yetişen tarım ürünlerinden bazıları şunlardır: zeytin, pamuk, incir…
Kendisiyle ilgili açıklama verilecek cümlenin sonuna konur.
Çoğu hastalığın tek bir sebebi var: stres.
Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra konur.
Hacivat: Hoş geldin sevgili Karagöz’üm!
Karagöz: Hoş bulduk kel kafalı kara üzüm!
Hacivat: Nereden gelip nereye gidiyorsun bakalım?
Karagöz: Bir yere gittiğim yok.
7. Kesme İşareti
Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Çanakkale’yi
Atatürk’ün
Türkiye’den
Ağrı Dağı’nda
Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
Türkiye Büyük Millet Meclisine
Atatürk Ortaokulunda
Talim Terbiye Kurulundan
Şen Bakkaliyesinden
Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.
Türkçe, Türkçeden, Türkçeyi, Türkçenin
Türklük, Türkler, Türklerin, Türkleşti
İzmir, İzmirli, İzmirliden
Ispartalı, Malatyalı, Konyalı
Ahmetler, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Atatürkçülüğün vb.
Kişi adlarından sonra gelen saygı ve ünvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.
Şaban Bey’e, Aslı Hanım’dan, Sami Efendi’ye, Kazım Paşa’ya; Yüksek Seçim Kurulu Başkanı’ndan vb.
Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur.
TBMM’ye, AB’ye, TRT’de, THY’nin vb.
Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
1982’de, 3’üncü madde, 6’ncı kat vb.
8. Uzun Çizgi (—)
Yazıda satır başına alınan konuşmaları göstermek için kullanılır. Buna konuşma çizgisi de denir.
Feride:
— Neden hep kaçtın benden?
Kamuran:
— Ben mi kaçıyorum?
9. Kısa Çizgi (–)
Satıra sığmayan kelimeler bölünürken satır sonuna konur.
Anadolu kentlerini, köylerini görmek için değil; kendimizi göster-
mek için geziyoruz.
Heceleri göstermek için kullanılır.
He-ye-can, ok-çu-luk, ki-tap-lık-tan vb.
Arasında, ve, ile, ila, …-den …-e anlamlarını vermek için kelimeler veya sayılar arasında kullanılır.
Muğla – İzmir yolu
Türk – Yunan ilişkileri
Ural – Altay dil grubu
Galatasaray – Konyaspor karşılaşması vb.

