6. Sınıf Sözel Mantık ve Muhakeme Konu Anlatımı
6. Sınıf “Sözel Mantık ve Muhakeme” konu anlatımı Türkiye Yüzyılı Maarif Modeline göre hazırlanıp sitemize yüklenmiştir.
SÖZEL MANTIK PÜF NOKTALARI
Sözel mantıkla ilgili farklı soru tipleri vardır bu yüzden bu soruların tek bir çözüm yolu yoktur.
Mantık sorularında bize verilen verilerde, tablo ya da şekil yapmak sorunun çözümünde bize kolaylık sağlayacaktır.
Tablo oluşturulurken tabloya öncelikle kesin olan bilgiler yerleştirilmelidir. Kesin olmayan verilerin birbiriyle yer değiştirebileceği unutulmamalıdır.
Tablo oluşturulurken birden fazla durum ortaya çıkabilir. Bu yüzden tek bir tablodan cevaba gidilmemeli, diğer ihtimaller de göz önüne alınmalıdır.
Sorudaki “kesinlikle, sadece, yan yana, hemen üstünde, hemen önünde” gibi ifadelere dikkat edilmelidir.
Sözel mantık sorularında ne kadar çok soru çözülürse o kadar çok pratik yapma şansı olacaktır.
1. Tablo Soruları
Sözel mantık sorularının temelini tablo yapma soruları oluşturur.
Soruda verilen öncüllerden hareketle tablo oluşturmamız ya da verilen tabloyu yorumlamamız istenir.
Tablo sorularında ilk olarak öncüllerde verilen kesin bilgiler yerleştirilir. Ardından olasılıklara geçeriz. Bunları tabloya işlerken dikkatli olmalıyız. Bu tür bilgilerin yanına not düşmek yararlı olacaktır.
Anlaşılır ve sade bir tablo yapmak çözüm açısından işimizi kolaylaştırır.
Deniz, Emine, Hasret, Meryem ve Sibel adlı öğrenciler 6/A ve 6/B sınıflarında okumaktadırlar. Bu öğrencilerin sınıflarıyla ilgili bilinenler şu şekildedir:
- Meryem ve Emine farklı sınıflardadır.
- Bu öğrencilerden üçü 6/A sınıfındadır.
- Sibel ve Deniz aynı sınıftadır.
Buna göre hangi öğrenci kesinlikle 6/B sınıfındadır?
A) Meryem
B) Hasret
C) Emine
D) Deniz
Çözüm:
Beş öğrenciden üçü 6/A sınıfında olacağına göre kalan iki öğrenci 6/B sınıfındadır. Tablomuzu buna göre oluşturalım:
| 6/A | 6/B |
Meryem ve Emine adlı öğrencilerin farklı sınıfta olduklarını biliyoruz. Hangi öğrencinin hangi sınıfta olduğunu bilmediğimiz için olasılıkları göz önünde bulunduracak şekilde bu bilgiyi tablomuza ekliyoruz.
| 6/A | 6/B |
| Meryem / Emine | Meryem / Emine |
Sibel ve Deniz aynı sınıfta olacak. Bu iki öğrenciyi sadece 6/A sınıfına ekleyebiliriz. Onları yazdıktan sonra Hasret için sadece 6/B sınıfında bir boşluk kalıyor. Oraya da Hasret yazıyoruz.
| 6/A | 6/B |
| Meryem / Emine | Meryem / Emine |
| Sibel | Hasret |
| Deniz |
Tabloyu oluşturduğumuza göre seçenekleri değerlendirebiliriz:
| A) Meryem | Kesin değil. |
| B) Hasret | 6/B |
| C) Emine | Kesin değil. |
| D) Deniz | 6/A |
Cevap: B
2. Sıralama Soruları
Bu tip sorularda kimin kaçıncı olduğu, kaçıncı sırada yer aldığı, eşyaların veya programların kaçıncı sırada bulunduğu sorulmaktadır.
Sıralama sorularında tablo, numara verilerek oluşturulur.
Bu tarz sorularda kişilerin, eşyaların, kavramların öncelik ve sonralık ilişkileri çok önemlidir.
Sıralama yaparken “art arda, yan yana, hemen sonra vb.” ifadeleri doğru anlamalıyız. Örneğin “Enis ve Sena okuldan art arda çıkmıştır.” dediğimizde Enis mi yoksa Sena mı önce çıktı bilemeyiz. Fakat “Enis, Sena’dan hemen sonra okuldan çıkmıştır.” dediğimizde önce kimin çıktığı bellidir.
Sorudaki “önce veya hemen önce, sonra veya hemen sonra, üstünde veya bir üstünde” ifadelerinin arasındaki farka dikkat etmeliyiz. Örneğin “Enis, Sena’dan sonra yola çıkmıştır.” dersek araya başka kişiler de girebilir. Fakat “Enis, Sena’dan hemen sonra yola çıkmıştır.” dersek art arda sıralarız, aralarına kimse giremez.
Gülşen Öğretmen yaz tatilinde Antalya, Muğla, İzmir, Aydın, Çanakkale, Balıkesir ve Bursa illerini gezmiştir.
Gezdiği iller ile ilgili şunlar bilinmektedir:
- Balıkesir’e Muğla’dan hemen sonra gitmiştir.
- Bursa’dan hemen önce İzmir’e gitmiştir.
- İlk gittiği şehir Aydın değildir.
- Aydın’a Çanakkale’den önce gitmiştir.
- Çanakkale’ye 4. Sırada gitmiştir.
- Son gittiği şehir Bursa’dır.
Buna göre Gülşen Öğretmen’in gittiği 5. şehir aşağıdakilerden hangisidir?
A) İzmir
B) Antalya
C) Aydın
D) Balıkesir
Çözüm:
Gezilen yedi tane şehir var. İlk gidilen şehirden başlayıp son gidilen şehre doğru sıralayacağız.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| Çanakkale | Bursa |
Sorudaki bilgilerden yola çıkarak Çanakkale ve Bursa’yı yerleştiriyoruz. Kesin bilgi olduğu için ikisini de kırmızı ile işaretliyoruz.
Bursa’dan hemen önce denildiği için “İzmir”i 6. sıraya koyacağız.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| Çanakkale | İzmir | Bursa |
Balıkesir’e Muğla’dan hemen sonra gidildiği için “Muğla-Balıkesir” şeklinde sıralayacağız. 5. sırayı kullanamayız. 1, 2 ve 3. sıralar olabilir.
Aydın şehrine Çanakkale’den önce gidildiği için Aydın’ı ya 1. sıraya ya da 3. sıraya koyabiliriz. Çünkü “Muğla-Balıkesir” ikilisini bozmamalıyız.
Sorunun bilgi kısmında “Aydın”ın ilk gidilen şehir olmadığını görüyoruz. O zaman 3. sıraya koyacağız. “Muğla-Balıkesir” şehirleri 1 ve 2. sırada olacak.
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| Muğla | Balıkesir | Aydın | Çanakkale | İzmir | Bursa |
5. şehir olarak Antalya’ya gidilmiştir ve sıralamanın tamamı şu şekildedir:
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 |
| Muğla | Balıkesir | Aydın | Çanakkale | Antalya | İzmir | Bursa |
Cevap: B
3. Yer-Yön Belirleme Soruları
Bu tarz sorularda verilen kavramlar öncüldeki yön, konum ya da yere göre yerleştirilmelidir.
Bir varlığın yerini belirleme soruları sınıf, sokak, kitaplık vb. üzerinde gerçekleşebilir. Bu tip yerlerin şekli verilebilir ya da bilgilerden hareketle şekil çizilmesi gerekebilir.
Yön sorularında aksi söylenmediği müddetçe ana ve ara yönlere göre çözümleme yapılmalıdır.
Sorudaki “hemen üstünde, üstünde, altında, bir altında, solunda, hemen solunda” gibi ifadelere çok dikkat etmeliyiz. Örneğin “Kantin, 3. katta bulunan kütüphanenin alt katlarında yer almaktadır.” ifadesinden kantinin kaçıncı katta olduğunu belirleyemeyiz. Ancak “Kantin, 3. katta bulunan kütüphanenin hemen altında yer almaktadır.” ifadesi kantinin 2. katta bulunduğunu göstermektedir.
Yukarıda gösterilen yuvarlak bir masanın etrafında Nusret, Abdullah, Hülya, Mehmet, Leyla ve Sevda oturmaktadır. Oturma düzeni ile ilgili şunlar bilinmektedir:
- Abdullah ve Hülya karşılıklı oturmaktadır.
- Mehmet Hülya’nın solunda oturmaktadır.
- Leyla, 3 numaralı sandalyede oturmaktadır.
- Kızlar yan yana oturmamaktadır.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Mehmet, 2 numaralı sandalyede oturmaktadır.
B) Nusret, Hülya’nın sağında oturmaktadır.
C) Sevda, Abdullah’ın sağında oturmaktadır.
D) Abdullah, Leyla’nın solunda oturmaktadır.
Çözüm:
Öncelikle soruda verilen kesin bilgileri masaya yerleştirelim:
Bu tip sorularda “sağında, solunda” gibi yönler kullanıldığında aksi belirtilmedikçe kendi bakışımıza göre değil masadaki kişilerin duruşlarına göre yönler kullanılmalıdır. Örneğin Mehmet’in 2 numaraya gelmesinin nedeni, bu yerin Hülya’nın solunda bulunmasıdır.
Oturma düzenimiz şu şekle geldi:
Şu anda yer vermediğimiz 2 kişi kaldı: Nusret ve Sevda.
Kızlar yan yana oturmayacaktır.” bilgisinden hareketle 5 numaraya Sevda, 6 numaraya ise Nusret gelecektir.
Son durum:
Şimdi seçenekleri yorumlayacağız ve yanlış olan ifadeyi bulacağız:
| A) Mehmet, 2 numaralı sandalyede oturmaktadır. | DOĞRU |
| B) Nusret, Hülya’nın sağında oturmaktadır. | Oturma düzenine göre bakacağımız için DOĞRUDUR. |
| C) Sevda, Abdullah’ın sağında oturmaktadır. | Oturma düzenine göre bakacağımız için sağında değil, solundadır. |
| D) Abdullah, Leyla’nın solunda oturmaktadır. | Oturma düzenine göre bakacağımız için DOĞRUDUR. |
Cevap: C
4. Şifreleme Soruları
Şifreleme soruları, önceki soru tiplerinden farklıdır.
Çözüm şekli, öncülde verilen ifadeleri doğru bir şekilde yorumlamaya dayanır. Bu yüzden soruyu çözmek bizim bakış açımız, dikkatimiz ve görme yeteneğimiz ile ilgilidir.
Soru tipinde genelde örnek verilir ve bu örneğe bağlı kalarak oluşturulan yeni durumu çözmemiz istenir.
Cemre’nin babası, bilgisayara bir şifre koymuştur. Şifreyi bulabilmesi için Cemre’ye şu ipuçlarını vermiştir:
- Şifrenin içinde yer alan harfler Cemre’nin sessiz harfleridir.
- Her yazılan harften sonra bir noktalama işareti sonra da bir rakam bulunmaktadır.
- Şifrede yer alan ikinci harf büyük, diğerleri küçüktür.
- Şifre 9 karakterden oluşmaktadır.
Yukarıda verilen bilgilere göre şifre aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) C ; 2 m / 4 r ! 7
B) C ? 5 M : 8 r ‘ 1
C) c , 9 M ; 2 r . ! 4
D) c . 8 M 7 ? r ; 6
Çözüm:
Bu soruda seçenekleri değerlendireceğiz.
| A) | C ; 2 m / 4 r ! 7 | İkinci harf büyük olmadığı için bu seçenek şifre olamaz. |
| B) | C ? 5 M : 8 r ‘ 1 | DOĞRU |
| C) | c , 9 M ; 2 r . ! 4 | 10 karakterden oluştuğu için şifre bu olamaz. |
| D) | c . 8 M 7 ? r ; 6 | Her harften sonra sırasıyla noktalama işareti ve rakam gelecek. Bu seçenekte “M 7 ?” şeklinde ifade edilen bölümde harften sonra sırayla rakam ve noktalama işareti getirildiği için bu seçenek de olamaz. |
Cevap: B