6. Sınıf Dil Yapıları – d. İşlev Temelli Dil Yapıları Konu Anlatımı
6. Sınıf “İşlev Temelli Dil Yapıları” konu anlatımı Türkiye Yüzyılı Maarif Modeline göre hazırlanıp sitemize yüklenmiştir.
1. Sebep İşlevli Dil Yapıları
Bir eylemin hangi gerekçeyle ya da sebeple yapıldığını bildiren söz varlıklarına sebep işlevli dil yapıları denir.
Sebep işlevli dil yapıları genellikle şu ifadelerle kurulur: çünkü, bu nedenle, için, diye, demek, demek ki, -dığı için, -sı yüzünden/sebebiyle, -nın yüzünden, -nın sonucunda… vb.
Pazar günü kırtasiye kapalı olduğu için istediğim boyaları alamadım.
Yüzünde güller açıyor demek ki iyi haberi almış.
Çocuk hastalanmış bu nedenle geziyi iptal etmişler.
Toplantıyı erteledik çünkü çalışanlarımızın bir kısmı izne çıkmış.
2. Amaç İfade Etme İşlevli Dil Yapıları
Bir eylemin hangi amaca bağlı olarak gerçekleştiğini belirten söz varlıklarına amaç işlevli dil yapıları denir.
Amaç işlevli dil yapıları genellikle şu ifadelerle kurulur: -mak için, amacıyla, için, -ması için, niye, niçin, diye, üzere… vb.
Ablama bir hırka örmek için yüncüye uğrayıp renkli renkli yünler aldım.
Bu kitabı okuyucuya hayatımı anlatmak amacıyla yazdım.
Film izlerken yiyelim diye mısır patlattım.
Teyzem, misafirleri hava limanından almak üzere yola çıktı.
3. Şart İşlevli Dil Yapıları
Bir olayın ya da durumun gerçekleşmesinin başka bir olay ya da duruma bağlı olduğunu belirten söz varlıklarına şart işlevli dil yapıları denir.
Şart işlevli dil yapıları genellikle şu ifadelerle kurulur: -sa, ise, -di mi, -dıkça, -ınca, ama, yalnız, lazım, eğer, şayet, ki, mutlaka, kesinlikle, şu şartla, illa… vb.
Şayet onunla görüşmek istiyorsanız biraz daha beklemeyi göze almalısınız.
Onu tanıdıkça ne kadar iyi bir insan olduğunu sen de göreceksin.
Ören yerini gezmek için izin almamız lazım.
Senin yazdığın şiiri dergide yayımlarız ama önce gerekli düzeltmeleri yap.
4. Zıtlık İşlevli Dil Yapıları
Olumlu bir düşünceden olumsuza ya da olumsuz bir düşünceden olumluya geçişi sağlayan söz varlıklarına zıtlık işlevli dil yapıları denir.
Zıtlık işlevli dil yapıları genellikle şu ifadelerle kurulur: ama, fakat, lakin, aksine, ancak, yoksa, aslında, hem … hem de …, hâlbuki, tam tersine… vb.
Ben komşuları rahatsız etmeyelim diyorum sen aksine bangır bangır şarkı söylüyorsun.
Hem onunla konuşmayacağım diyorsun hem de ilk fırsatta yanına gidiyorsun.
Odasında çalışıyor sanıyorduk hâlbuki o, saatlerce bilgisayarda oyun oynuyormuş.
Müdürün bizi eleştireceğini düşündük tam tersine hepimizi tek tek tebrik etti.
5. Olumsuzluk İşlevli Dil Yapıları
Bir eylemin gerçekleşmediğini ya da bir varlığın bulunmadığını belirten söz varlıklarına olumsuzluk işlevli dil yapıları denir.
Olumsuzluk işlevli dil yapıları genellikle şu ifadelerle kurulur: hayır, yok, asla, değil, olmaz, maalesef, ne yazık ki, -sız, -ma, -maz… vb.
Maalesef bu konuda sizinle aynı fikirde değiliz.
Bu yaz çok sıcak geçtiği için ne yazık ki bazı ekinlerimiz kurudu.
Akşamın geç saatlerinde telefon etmek uygun olmaz.
Kasabanın meydanı her zaman kalabalık olurdu, bugünse ortada kimse yok.
6. Karşılaştırma İşlevli Dil Yapıları
İki kavram, varlık ya da olay arasında benzerlik ya da farklılık ilişkisi kurarak kıyaslama yapılmasını sağlayan ifadelere karşılaştırma işlevli dil yapıları denir.
Karşılaştırma işlevli dil yapıları genellikle şu ifadelerle kurulur: -dan daha, ise, işin kötüsü, her ne kadar, nasıl, neredeyse… vb.
Yelken kanatın geçmişi diğer hava araçlarından daha eskilere dayanmaktadır.
Bugün bize gelecek misafirlerin çocuğu neredeyse seninle aynı yaşta.
Yazarın yeni kitabı yeterli ilgiyi görmemiş, bundan önceki ise raflardan inmemişti.
7. Benzerlik İşlevli Dil Yapıları
Aralarında çeşitli yönlerden ilgi bulunan iki varlık, durum ya da olay arasında benzerlik kurulmasını sağlayan ifadelere benzerlik işlevli dil yapıları denir.
Benzerlik işlevli dil yapıları genellikle şu ifadelerle kurulur: âdeta, benzer, benzer şekilde, aynı, aynı şekilde, -mış gibi, sanki, -ms… vb.
Güneş ne kadar güzel, pırıl pırıl. Nehir sanki altın tozuyla kaplı.
Yapımı oldukça kolay olan tatlı, muhallebiye benzer şekilde yapılıyor.
Marketten aldığımız salatalıkların acımsı bir tadı var.
Birçok hazırlık yapılmıştı, bahçe âdeta şölen yeriydi.